Η πίστη στους μονόκερους ενέπνεε για αιώνες τους συγγραφείς της Ανατολής και της Δύσης. Αυτό που έδινε σε αυτό το μυθικό ζώο τόση δύναμη και μυστήριο, ήταν κυρίως το γεγονός πως ανήκε ταυτόχρονα στον χώρο της φαντασίας, αλλά και της πραγματικότητας. Πολλοί ήταν εκείνοι που πίστευαν στην ύπαρξή του, είτε ως προϊστορικό ζώο που εξαφανίστηκε ή μεταλλάχτηκε, είτε ως ημι-αιθέριο ον που ταξιδεύει ανάμεσα στους κόσμους.
Πολλοί από τους φιλόδοξους κυνηγούς του, ισχυρίστηκαν ότι τον είδαν σε κάποια από τα εξωτικά τους ταξίδια στην Νότια Αφρική. Κάποιοι, γύριζαν πίσω με κέρατα που υποστήριζαν πως ανήκαν σε αυτό το ιδιαίτερο πλάσμα, τα οποία μάλιστα εκτέθηκαν σε μουσεία ή και πωλήθηκαν έναντι υπέρογκων ποσών, χάρη στις μαγικές ιδιότητες που λεγόταν πως κατείχαν. Βέβαια, πολλά από αυτά τα δείγματα, αποδείχτηκαν πως ήταν απλώς κέρατα από άτυχα, άγρια ζώα, συνήθως θαλάσσιους μονόκερους (narwhals) και ρινόκερους.
Οι περιγραφές του ποικίλουν. Ο Κτησίας αναφέρει πως έχει ένα και μόνο κέρατο, έναν πήχη μακρύ, ενώ ο Αριστοτέλης αναφέρεται σε δύο είδη μονόκερων, που έχουν μία σκληρή οπλή και ένα κέρατο, όπως το ινδικό γαϊδούρι και ο όρυξ (είδος αντιλόπης). Ο Πλίνιος μιλάει για ένα άγριο θηρίο που έχει κεφάλι ελαφιού, πόδια ελέφαντα κι ουρά αγριογούρουνου, ενώ το υπόλοιπο σώμα είναι αλογίσιο. Έχει ένα μοναδικό μαύρο κέρατο που προεξέχει από το κέντρο του μετώπου, το οποίο φτάνει μέχρι και δύο πήχεις.
Ο μονόκερος παρουσιάζεται με το ίδιο μπρίο και στους μύθους και την βιβλιογραφία της Κίνας. Σαν σύντομη παραπομπή σε κάποιο εκτενέστερο κείμενο ή σαν προσθετικό σημείωμα, εμφανίζεται με το όνομα Κι-Λιν στα Βιβλία των Μπαμπού. Σύμφωνα με την σημείωση, τα Κι-Λιν κοσμούσαν με την παρουσία τους τα πάρκα στην περίοδο βασιλείας του Χουάνγκ-Τι, γύρω στο 2697 π.Χ.
Το όνομά τους αποτελείται από τα συνθετικά Κι και Λιν, που σημαίνει την σύζευξη του αρσενικού και θηλυκού στοιχείου, αντίστοιχα. Συνεπώς, πρόκειται ξεκάθαρα για σύμβολο αρμονίας και ενότητας. Συνήθως, η εμφάνισή τους σηματοδοτούσε την ηγεμονία κάποιου έντιμου μονάρχη, αν και ο Κομφούκιος τον θεωρούσε κακό οιωνό.
Λέγεται, συγκεκριμένα, πως κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, εν μέσω μιας λατρευτικής ιεροτελεστίας, αιχμαλωτίστηκε ένα από αυτά τα πλάσματα, που ονομάζεται Πιάο, και φέρνει περισσότερο σε κατσίκα.
Σήμερα, οι μονόκεροι παρουσιάζονται ως πλάσματα εκπάγλου καλλονής, γεμάτα χάρη και αθωότητα. Αυτό όμως δεν συνέβαινε και στο παρελθόν, καθώς οι αρχαίοι Έλληνες τον μνημόνευαν ως άγριο άλογο ή γάιδαρο και οι φυσιολόγοι σαν κατσίκα. Ο «Φυσιολόγος», ένα κείμενο αγνώστου συγγραφέα που ανάγεται στον 15ο αιώνα, ξεκαθαρίζει πως ο μονόκερος είναι ένα είδος μικρής κατσίκας με διχαλωτές οπλές.
Πολλές απεικονίσεις παρουσιάζουν ένα ζώο με οπλές που είναι ενωμένες πίσω και διαχωρίζονται μπροστά, ή το αντίθετο. Έχει γενειάδα κατσίκας και κεφάλι αλόγου ή και το αντίστροφο. Η ζωγραφική της Αναγέννησης προσδίδει περισσότερη χάρη σε αυτά τα όντα, ανυψώνοντάς τα έτσι από άγρια θηρία σε αριστοκρατικά πλάσματα, τα οποία πλησιάζουν μονάχα αιθέριες, αγνές υπάρξεις των ανώτερων στρωμάτων. Πολύ συχνά απεικονίζονται στις ποδιές γαλαζοαίματων κοριτσιών, αναδεικνύοντας έτσι τις χάρες και την αγνότητά τους, καθώς ο μύθος τους θέλει να μην καταδέχονται ανθρώπους που έχουν υποκύψει στις ηδονές του σώματος.
Και στον Μεσαίωνα, πάντως, η χάρη του μονόκερου δεν έλειπε από την τέχνη. Εκεί, συνδεόταν κυρίως με το κυνηγετικό θέμα, προσθέτοντας κύρος και πνευματική υπόσταση στην κυνηγετική πράξη, συνδέοντας το πνεύμα με την ύλη, την ανώτερη ποιότητα με την διατήρηση της σάρκας. Παρόλα αυτά, ο μονόκερος εμφανίστηκε και στην ερωτική ποίηση, με τον ίδιο τρόπο. Όποτε έπρεπε κάτι να καθαγιαστεί και να εξυψωθεί, το ξεχωριστό αυτό πλάσμα ήταν η εύκολη λύση. Έτσι εμφανίστηκε και στις περίφημες, λουλουδάτες ταπετσαρίες της μεσαιωνικής Ευρώπης (Millefleur tapestries), σαν μικρό, άσπρο άλογο με γενειάδα κατσίκας και ελικοειδές κέρατο. Αν και το μονόγραμμα A.M. (Ave Maria) είναι χαραγμένο σε κάθε σκηνή, η ατμόσφαιρα είναι κάθε άλλο παρά θρησκευτική.
Από τον 13ο έως και τον 16ο αιώνα, οι εκκλησίες διακοσμούνταν συχνά με μονόκερους, διανθίζοντας το εσωτερικό τους με το ρομαντικό και μεταφυσικό στοιχείο που συνοδεύει την μορφή τους. Παλιότερα, τους συναντούσε κανείς κυρίως σε χειρόγραφα. Είναι πιθανό πως η δημοτικότητά τους αυξήθηκε χάρη στην λατρεία της Θεοτόκου, που ως άσπιλη παρθένος έπρεπε να συνδεθεί με κάτι εξίσου αθώο και ανώτερο.
Έτσι κατέληξε σύμβολο αγνότητας, αθωότητας και πίστης. Κι εφόσον η αγνότητα ήταν η πιο σημαντική από όλες τις ιπποτικές αρετές, δεν θα πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση πως πολλά ιπποτικά εμβλήματα και οικόσημα υιοθέτησαν τον μονόκερο, τοποθετώντας τον σε σφραγίδες και ασπίδες. Εκτός από την αθωότητά του, ο μονόκερος αγαπήθηκε από τους ιππότες και για την σύνδεσή του με το άλογο, κατεξοχήν αριστοκρατικό ζώο, αλλά και για την αφοσίωση που έδειχνε στις όμορφες δεσποσύνες. Είχε επίσης τον απαιτούμενο συνδυασμό αγριότητας και μειλιχιότητας, ανάλογα τις περιστάσεις που συναντούσε. Τέλος, χάρη στις θεραπευτικές ιδιότητες του κεράτου του, με το οποίο μπορούσε να καθαρίσει τα δηλητηριασμένα ύδατα, κάνοντάς τα ασφαλή για τα υπόλοιπα ζώα, απέκτησε την θέση του στον ευρωπαϊκό ιπποτισμό. Είχε όλα τα στοιχεία που χρειαζόταν για να υπηρετεί το έμβλημα του «verray parfit gentil knight», ήτοι του «αληθινού, τέλειου, ευγενούς ιππότη».
Κλείνοντας, να θυμηθούμε την παράδοση που θέλει τους μονόκερους και τα λιοντάρια να μισιούνται ενστικτωδώς, όπως οι Άγγλοι με τους Σκωτσέζους κάποτε. Ο μονόκερος ήταν –και ακόμα είναι- κατεξοχήν σύμβολο της Σκωτίας, για αυτό και δεν συναντάμε τόσο συχνά την μορφή του στην τέχνη της παλιάς Αγγλίας. Υπήρχε μάλιστα ένα παιδικό τραγούδι που μνημόνευε αυτή την έχθρα:
«The lion and the unicorn were fighting for the crown
The lion chased the unicorn all around the town”.
Πηγές: Mythical Monsters, Charles Gould, B.A.
Lore of the Unicorn, Odell Shepard
Tags: Ave Maria , Millefleur tapestries , narwhals , The Weird Side Daily , verray parfit gentil knight , Αγγλία , Άγγλοι , αγνότητα , άγριο , αθωότητα , αιθέριο , άλογο , αναγέννηση , άρθρα , άρθρο , άρθρο φαντασίας , άρθρο φανταστικού , Αριστοτέλης , αρμονία , αρσενικό , ασπίδα , Βιβλία των Μπαμπού , δηλητήριο , δύναμη , δυναστεία , ελάφι , έμβλημα , ενότητα , ερωτική ποίηση , Ζώα , Ζωγραφική , Ζώο , ηγεμονία , θαλάσσιοι μονόκεροι , Θεοτόκος , θεραπεία , θεραπευτικές ιδιότητες , θηλυκό , θηρίο , Θρύλοι , Θρύλος , ιεροτελεστία , ιππότες , ιπποτισμός , Ιωάννα Τσιάκαλου , κατσίκα , κέρας , κέρατα , κέρατο , κεφάλι , Κι , Κι-Λιν , Κίνα , Κομφούκιος , κόσμοι , κόσμος , Κτησίας , κυνήγι , κυνηγός , λατρεία , Λιν , λιοντάρι , μαγεία , μαγική ιδιότητα , μεσαίωνας , μεταφυσικό , μονόκερος , μουσείο , μύθοι , μύθος , μυστήριο , νερό , Νότια Αφρική , οιωνός , ον , οπλές , οπλή , όρυξ , ουρά , παρθένος , περιγραφή , Πιάο , πίστη , πλάσμα , πλάσματα , Πλίνιος , πνεύμα , ποίηση , πραγματικό , προϊστορικό ζώο , ρινόκερος , Σκωτία , στοιχειό , Συγγραφέας , συγγραφείς , σύμβολα , συμβολισμός , σύμβολο , σφραγίδες , ταξίδι , τέχνη , ύδωρ , ύλη , φαντασία , Φανταστικό , Χαν , χάρη , χειρόγραφα , χειρόγραφο , Χουάνγκ-Τι
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.