Μισές γυναίκες, μισές ψάρια. Καμία άλλη σύσταση δε χρειάζεται για τις κόρες του νερού, που λίγο πολύ είναι γνωστές σε όλους μας. Στους μύθους των περισσότερων λαών εμφανίζονται, άλλοτε ως πανέμορφες θηλυκές υπάρξεις που μαγεύουν τους άνδρες, άλλοτε ως επικίνδυνα τέρατα που κατασπαράζουν καράβια μαζί με τους ναύτες τους, κι άλλοτε ως μυστήρια πλάσματα που έρχονται ως από μηχανής θεοί για να σώσουν ή να θεραπεύσουν.
Δεν είναι λίγες οι παρουσίες τους στους καταγεγραμμένους μύθους όλου του κόσμου. Ίσα ίσα, στο συλλογικό ασυνείδητο ολόκληρης της ανθρωπότητας βρίσκονται πολύ καλά χαραγμένες, δημιουργώντας έτσι το παράξενο ερώτημα μήπως όντως κάποτε υπήρξαν –ή υπάρχουν ακόμα- κάπου ανάμεσα στο 60% των θαλασσών που παραμένουν ανεξερεύνητες.
Στην Σκωτία, ανάμεσα στους ψαράδες, είναι διαδεδομένη η άποψη πως όλα τα πλάσματα που περπατούν στην ξηρά –αλλά και όσα φυτρώνουν σε αυτή- έχουν τα αντίστοιχά τους στην θάλασσα. Ψήγματα αυτής της πεποίθησης συναντούμε και σήμερα σε παραδείγματα ευρέως αποδεκτών ονομάτων υποθαλάσσιων κατοίκων, πχ τα «σκυλόψαρα» ή τους «θαλάσσιοι ελέφαντες» ή τα «χελιδονόψαρα». Επέκταση αυτής της γενικότερης άποψης είναι και η πίστη στις γοργόνες και τους γοργόνους.
Οι αναφορές σε ανθρωπόμορφα ψάρια ή ψαρόμορφους ανθρώπους ξεκινούν πολύ πίσω στην ιστορία. Την αντίληψη αυτή τη συναντάμε και στους Βαβυλώνιους, τους Σημίτες, αλλά και στην κλασική ελληνική μυθολογία και στους μύθους των Βίκινγκς. Επίσης, σύμφωνα με τους Ινδιάνους, ένας άνθρωπος – ψάρι ήταν αυτός που οδήγησε τον λαό τους από την Ασία στην Αμερική. Ο εν λόγω ψαράνθρωπος αναφέρεται με πράσινα μαλλιά και γένια και με πρόσωπο που μοιάζει με εκείνο του δελφινιού.
Στο νησί του Μαν, κυκλοφορεί μια παράδοση σύμφωνα με την οποία, κάποτε, μια γοργόνα εκπάγλου καλλονής, ασκούσε τόσο έντονη επιρροή στον ανδρικό πληθυσμό ώστε, με το γλυκό τραγούδι της, τους ανάγκαζε να την ακολουθήσουν μέχρι που έπεφταν στη θάλασσα και πνίγονταν. Φυσικά, ίχνη της ιστορίας αυτής βρίσκουμε και στην αρχαία ελληνική μυθολογία, στον μύθο των Σειρήνων, οι οποίες με την μαγευτική φωνή τους κατάφερναν να εξολοθρεύουν τους άνδρες για αιώνες. Η αγάπη των γοργόνων για την μουσική και το τραγούδι επιβεβαιώνεται και σε πολλούς άλλους μύθους, πράγμα που μας κάνει να συνδέουμε αυτόματα την, αποδεδειγμένη σε έρευνες, θεραπευτική ιδιότητα της μουσικής με εκείνη του επιδραστικού στοιχείου του νερού.
Στη Νορβηγία, τα μικρά των γοργόνων ονομάζονται μαρμέλε ή μαρμέτε. Σύμφωνα με μια γραπτή διήγηση του επίσκοπου Ποντοπίνταν (18ος αιώνας) τα παιδιά των γοργόνων που συχνά πιάνονται στα δίχτυα των ψαράδων, έχουν γκρίζο χρώμα, αντί για παλάμες έχουν πατούσες που μοιάζουν με εκείνες τις φώκιας, ενώ από τη μέση και κάτω έχουν ουρά ψαριού. Εκείνη την εποχή ήταν διαδεδομένη η άποψη πως οι γοργόνες ή τα μωρά τους που πιάνονταν στα δίχτυα, μπορούσαν να προλέξουν το μέλλον, έτσι πολλοί ψαράδες τα έπαιρναν σπίτια τους. Συνήθως όμως, επειδή ο φόβος προς το άγνωστο υπερτερούσε, τα επέστρεφαν στη θάλασσα.
Στην Γαλλία, είναι γνωστή η ιστορία της Μελουσίν, η οποία είχε διπλή ουρά και μπορούσε να εμφανιστεί σαν άνθρωπος για έξι μέρες, όμως την έβδομη μέρα έπρεπε να πάρει την κανονική της μορφή και να γυρίσει στο νερό. Η εν λόγω γοργόνα πιστευόταν πως μπορεί να βοηθήσει τους ευνοούμενούς της να κερδίσουν χρήματα.
Στην Βαβυλωνία, γνωστή ήταν η δράκαινα Τιαμάτ, που απεικονίζεται ως φτερωτό ζώο, που από τη μέση και κάτω έχει ουρά φιδιού. Η Τιαμάτ ανακάτεψε σκόπιμα το «αλμυρό νερό» της κοσμικής αβύσσου με το γλυκό νερό του Απσού, του συντρόφου της, και από την ανάμειξη δημιουργήθηκαν οι θεοί.
Συνολικά, στις διάφορες μυθολογίες απεικονίζονται συχνότερα ως όμορφες γυναίκες με χλωμή επιδερμίδα, πανέμορφα μάτια που γυαλίζουν και πολύ συχνά κρατούν καθρέφτη, απόδειξη της ματαιοδοξίας τους. Συνήθως μιλούν τη γλώσσα της περιοχής στην οποία βρίσκονται. Διαθέτουν άπειρα μαγικά χαρίσματα, όπως τη δύναμη της θεραπείας και της σαγήνης, την ικανότητα να επιδρούν στα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και στα καιρικά φαινόμενα. Καμιά φορά, εμφανίζονται γενναιόδωρες με τους ανθρώπους, στους οποίους χαρίζουν και δώρα, τα οποία φυσικά διαθέτουν κι εκείνα δυνάμεις.
Μα, απομακρυνόμενοι για λίγο από τις μυθολογίες και τα παραμύθια, κατεβαίνοντας στο συλλογικό ασυνείδητο και τα σύμβολά του, δεν θα ήταν σωστό να μείνουμε στην πρώτη ανάγνωση των πραγμάτων, ότι δηλαδή οι μύθοι δημιουργήθηκαν μονάχα από τον φόβο των ανθρώπων για τη θάλασσα και το άγνωστο ή από τους ευσεβείς πόθους τους.
Αναλύοντας βαθύτερα το σύμβολο της γοργόνας, μπορούμε σίγουρα να κρατήσουμε κάποια πολύ βασικά στοιχεία: Πρώτον, είναι πνεύματα του νερού. Δεύτερον, έχουν ουρά. Τρίτον, κρατούν καθρέφτη.
Το ύδωρ είναι το στοιχείο εκείνο που συνδέεται με τα συναισθήματα, αλλά και με το υποσυνείδητο. Οι γοργόνες λοιπόν, σαν πλάσματα του νερού, συνδέονται αυτόματα με τον συναισθηματικό κόσμο αλλά και με το θηλυκό αρχέτυπο, το οποίο επίσης συνδέεται με το νερό. Με την κατάβασή τους στα βάθη των ωκεανών, βουτούν ουσιαστικά στο υποσυνείδητο, όπου κρύβονται όλα όσα φοβάται να αντικρίσει κατάματα ο άνθρωπος με τον συνειδητό του νου. Μήπως αυτός δεν είναι από μόνος του ένας λόγος να φοβάται κανείς το βάθος; Εκεί βρίσκεται θαμμένο το άγνωστο, που από μόνο του προκαλεί τρόμο.
Όσον αφορά το δεύτερο στοιχείο, την ουρά δηλαδή, είναι ολοφάνερα φαλλικό στοιχείο, το οποίο μπορεί να προκαλεί δέος. Μα σαν στοιχείο ολότελα συνδεδεμένο με την φύση των γοργόνων, οι οποίες συμβολίζουν το πρωτόγονο θηλυκό αρχέτυπο, τις καθιστά κατόχους της ανδρικής δύναμης, πράγμα που δικαιολογεί και την στοχευμένη επιθετικότητά τους απέναντι στο ανδρικό φύλο.
Το τρίτο στοιχείο, ο καθρέφτης, εκτός από την ματαιοδοξία τους, εκδηλώνει και μια άλλη πτυχή τους: την αγάπη τους για την βαθύτερη αλήθεια. Ο καθρέφτης σαν σύμβολο εκφράζει την γνώση του εαυτού και του κόσμου, την θέαση μιας ευρύτερης εικόνας τους, χωρίς τον οποίο δεν θα μπορούσαμε να την έχουμε. Οι γοργόνες μας δείχνουν πως υπάρχουν κι άλλες εκδοχές της πραγματικότητας, κι άλλες αλήθειες, τις οποίες μας καλούν να κοιτάξουμε καλύτερα μέσα από τους καθρέφτες τους.
Είναι λοιπόν αρχέτυπα αρχέγονα, γεννημένα απευθείας από το ύδωρ, που προϋπήρχε του κόσμου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Είναι το πρωτόγονο Θηλυκό, που μπορεί να μας σώσει, να μας ανεβάσει στην επιφάνεια προτού πνιγούμε, ή να μας πνίξει στα βάθη των ωκεανών, αν δεν τις πλησιάσουμε ευσυνείδητα και με το σεβασμό που τους πρέπει.
ΠΗΓΕΣ:
Οι κόσμοι της θάλασσας, Angelo S. Rappoport
Νεράιδες και άλλα ξωτικά, Francis Melville
Magickal Mermaids and Water Creatures, D.J.Conway
Tags: article , Creepy , Eerie , fantasy , Man , The Weird Side Daily , weird , άβυσσος , αγάπη , άγνωστο , αισθήματα , αλήθεια , αλλόκοτο , Αμερική , άνδρες , Άνθρωπος , ανθρωπότητα , Άποψη , Απσού , άρθρο , άρθρο φαντασίας , άρθρο φανταστικού , αρχέτυπο , Ασία , Βαβυλώνα , Βίκινγκς , Γαλλία , γκρίζο , γλώσσα , γνώση , γόργοι , γοργόνα , γοργόνες , γυναίκες , δελφίνι , δέος , διήγηση , δίχτυ , δίχτυα , δράκαινα , δυνάμεις , δύναμη , δώρα , εαυτός , ελληνική μυθολογία , εξολόθρευση , επιδερμίδα , επιθετικότητα , επιρροή , Επίσκοπος , ερώτημα , Ζώα , Ζώο , θάλασσα , Θεοί , θεραπευτική ιδιότητα , Θρύλοι , Θρύλος , ιθαγενείς Αμερικάνοι , Ινδιάνοι , ιστορία , Ιωάννα Τσιάκαλου , καθρέπτης , καθρέφτης , καράβι , καράβια , κόρη , λαός , μαγεία , μαλλιά , μαρμέλε , μαρμέτε , ματαιοδοξία , μάτια , Μέλλον , Μελουσίν , Μουσική , μύθοι , μυθολογία , μύθος , μυστήριο , ναύτες , νερό , νησί , Νορβηγία , ξηρά , ουρά , Παιδί , παιδιά , πλάσμα , πλάσματα , πληθυσμός , πνεύμα , πνεύματα , Ποντοπίνταν , πραγματικότητα , πράδοση , πτυχή , σαγήνη , σεβασμός , σειρήνες , Σημίτες , Σκωτία , συλλογικό ασυνείδητο , σύμβολα , συναισθήματα , σύντροφος , τέρας , Τιαμάτ , Τραγούδι , τρόμος , ύδωρ , Υποσυνείδητο , Φόβος , φώκια , φωνή , χαρίσματα , χρήματα , χρώμα , ψαράδες , ψαράνθρωπος , ψάρι , ψάρια
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.