Μια από τις πιο τρομακτικές φιγούρες της αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας ήταν ο άγριος και αιμοδιψής Κέρβερος. Το όνομα ‘Κέρβερος’ σημαίνει στα αρχαία ελληνικά σημαδεμένος. Ήταν ένας πελώριος σκύλος με τρία κεφάλια που φύλαγε τις πύλες του Άδη και απαγόρευε στις ψυχές των νεκρών να δραπετεύσουν από τα σκοτεινά και ομιχλώδη βασίλεια του Κάτω Κόσμου και να επιστρέψουν στον κόσμο του φωτός και της ζωής… Για τους Έλληνες ο Κέρβερος, το τερατώδες αυτό τρικέφαλο σκυλί ή «σκυλί της κόλασης» με ουρά ερπετού, χαίτη από φίδια και νύχια λιονταριού, ήταν ένας παράξενος συνδυασμός από διάφορα αρπακτικά πλάσματα που τον καθιστούσαν πολύ τρομακτικό στην όψη και άκρως επικίνδυνο για οποιονδήποτε τολμούσε να τον αψηφήσει. Τα τρία κεφάλια του έλεγαν ότι συμβόλιζαν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, ενώ σύμφωνα με κάποιους άλλους εκπροσωπούσαν τη γέννηση, τη νιότη και τα γηρατειά. Ωστόσο, η πιο επικίνδυνη δύναμη του Κέρβερου βρισκόταν στο βλέμμα του το οποίο ήταν τόσο τρομακτικό, ώστε όποιος τον κοίταζε κατάματα να μεταμορφώνεται σε πέτρα. Ο Κέρβερος είχε επίσης πελώρια δόντια που ήταν κοφτερά σαν ξυράφια, ενώ το δάγκωμά του ήταν φοβερά δηλητηριώδες. Καταγόταν από πλάσματα αγέραστα και φρικαλέα, που εκπροσωπούσαν τις αρχέγονες και ανεξέλεγκτες δυνάμεις που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας στις απαρχές της ύπαρξής του.
Πατέρας του ήταν ο Τυφώνας, ένα πανίσχυρο και θανατηφόρο τέρας της Ελληνικής μυθολογίας, γέννημα της Γαίας, ο οποίος ήταν αθάνατος και αποτελούσε τον τρόμο και τον φόβο των θεών του Ολύμπου. Η εμφάνισή του θύμιζε πελώριο δράκοντα που εξέπνεε φωτιά. Είχε λαμπερά κόκκινα μάτια, εκατό κεφάλια και ισάριθμα φτερά και οπουδήποτε πήγαινε, σκόρπιζε τον τρόμο και την καταστροφή. Προσπαθούσε ασταμάτητα να ισοπεδώσει ολόκληρο τον κόσμο και να εξοντώσει τον Δία, τον πατέρα των θεών και προστάτη των ανθρώπων. Η μητέρα του Κέρβερου ήταν η Έχιδνα, μισή γυναίκα και μισή φίδι που ήταν γνωστή και ως «η μητέρα όλων των τεράτων». Είχε μαύρα μάτια, το κεφάλι και τον κορμό μιας όμορφης γυναίκας, αλλά το κάτω μέρος της κατέληγε στην ουρά ενός πελώριου ερπετού. Ζούσε σε μια σπηλιά όπου παρέσερνε νέους άνδρες με την φαινομενική της ομορφιά και αφού τους αποπλανούσε, τους έτρωγε ζωντανούς. Εκτός από τον τρομερό Κέρβερο, η Έχιδνα είχε γεννήσει και τον Όρθο, ένα παραπλήσιο μυθικό αγριόσκυλο, καθώς και την γνωστή σε όλους μας Λερναία Ύδρα.
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή αυτού του άρθρου, ο κύριος ρόλος του Κέρβερου ήταν να φυλάει τις πύλες του κόσμου των νεκρών ως πιστός υπηρέτης του βασιλιά του, του παγερού και άσπλαχνου Πλούτωνα. Περιπολούσε τις όχθες του ποταμού της Στυγίας ο οποίος αποτελούσε και το σύνορο που χώριζε τη Γη, τη χώρα των ζωντανών, από τον Κάτω Κόσμο όπου περιπλανιόνταν ατέρμονα οι ψυχές των νεκρών. Ως φύλακας του Κάτω Κόσμου δεν επέτρεπε στους νεκρούς να δραπετεύσουν από την αιώνια καταδίκη τους, αλλά ούτε άφηνε τους ζωντανούς να μπουν στο βασίλειο του Άδη χωρίς την άδεια του σκληρόκαρδου αφέντη του. Άλλες φορές, αλυσοδεμένος στην είσοδο των πυλών του Αχέροντα, ενός άλλου ποταμού του κάτω κόσμου, ο Κέρβερος γρύλιζε απειλητικά στα πνεύματα των καινούργιων νεκρών που έρχονταν από τον πάνω κόσμο και διαμέλιζε και καταβρόχθιζε οποιονδήποτε προσπαθούσε να δραπετεύσει και να επιστρέψει στον κόσμο του φωτός. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις όπου ορισμένοι ήρωες κατάφεραν να τον τιθασεύσουν. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο Ορφέας, ο φημισμένος μουσικός της Αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας, ο οποίος, με την υπέροχη φωνή του και τις πανέμορφες μελωδίες που έπλαθαν τα επιδέξια δάχτυλά του όταν άγγιζαν τις χορδές της λύρας του, μάγευε μέχρι και τα ζώα και τα δέντρα των δασών που μαζεύονταν γύρω του για να τον ακούσουν εκστασιασμένα, ενώ έλεγαν ότι ακόμα και οι βράχοι μετακινούνταν από τη θέση τους προκειμένου να τον αφουγκραστούν. Ο ξακουστός εκείνος μελωδός από τη Θράκη, που λατρευόταν ως θεός, ήταν παντρεμένος με την Ευρυδίκη, μια πανέμορφη νύμφη η οποία πέθανε ωστόσο, δηλητηριασμένη απ’ το δάγκωμα ενός φιδιού.
Ο Ορφέας συγκλονίστηκε τόσο πολύ από τον χαμό της αγαπημένης του που έπαψε να τραγουδάει έως ότου αποφάσισε να διακινδυνεύσει τη ζωή του και να επιχειρήσει ένα απέλπιδο ταξίδι στον Κάτω Κόσμο προκειμένου να βρει την Ευρυδίκη και να την επαναφέρει στον κόσμο των ζωντανών. Η μουσική του κατάφερε να μαγέψει τον Χάροντα, τον αποστεωμένο περαματάρη που μετέφερε τις ψυχές των πεθαμένων στα νερά της Στυγός. Ο Χάροντας, συγκινημένος απ’ την ομορφιά και το πάθος της φωνής του Ορφέα, συμφώνησε να τον μεταφέρει, αν και ήταν ακόμα ζωντανός, με τη βάρκα του. Όταν ο Ορφέας συνάντησε τον Κέρβερο, το άγριο τέρας κουλουριάστηκε στα πόδια του, δαμασμένο απ’ την μαγεία της μουσικής του και του επέτρεψε να περάσει στη χώρα των νεκρών. Ο Πλούτωνας και η σύζυγός του η Περσεφόνη συμφώνησαν να επιστρέψει η Ευρυδίκη στη χώρα των ζωντανών υπό έναν όρο: Κατά τη διάρκεια του πολυήμερου ταξιδιού τους προς τον πάνω κόσμο, η Ευρυδική θα ακολουθούσε τον Ορφέα περπατώντας λίγα βήματα ξοπίσω του. Ωστόσο, μέχρι την ολοκλήρωσή του κοπιαστικού αυτού ταξιδιού, ο Ορφέας δεν θα έπρεπε για κανένα λόγο να κοιτάξει πίσω του για να δει αν όντως εκείνη τον ακολουθεί. Ωστόσο, λίγο πριν φτάσουν στην επιφάνεια του εδάφους, ο Ορφέας νικήθηκε από τις αμφιβολίες του και από τη λαχτάρα που ένιωθε να την κοιτάξει έστω και για λίγο και τόλμησε να της ρίξει μια κλεφτή ματιά πάνω από τον ώμο του. Αμέσως εκείνη μεταμορφώθηκε σε φάντασμα και επέστρεψε για πάντα στον Κάτω κόσμο. Ο ίδιος ο Ορφέας αργότερα διαμελίστηκε από τις Θρακικές μαινάδες, γυναίκες που λάτρευαν τον Διόνυσο και έπεφταν σε έκσταση, κυριευμένες από την «ιερή μανία»… Το νόημα που κρύβεται μέσα στο συγκεκριμένο μύθο είναι πραγματικά συγκλονιστικό: Η δύναμη της μουσικής, ως ύψιστη εκδήλωση ενός ανθρωποκεντρικού πολιτισμού που βασίζεται στην ομορφιά και στην αρμονία, αποδεικνύεται τόσο ισχυρή ώστε να αψηφά ακόμα και τον θάνατο. Η ήττα του Ορφέα οφείλεται στην έλλειψη της πίστης που νιώθει για τον εαυτό του, αλλά και για το θείο δώρο που του έχουν κάνει οι θεοί με αποτέλεσμα να νικηθεί από το πάθος του και να διαπράξει το ασυγχώρητο εκείνο λάθος που θα καταδικάσει την αγαπημένη του στον αιώνιο θάνατο…
Η πιο διάσημη ιστορία του Κέρβερου σχετίζεται με τον ημίθεο Ηρακλή. Όταν έφτασε η στιγμή να πραγματοποιήσει τον τελευταίο από τους δώδεκα άθλους του, ο μικρόψυχος και δειλός Ευρυσθέας, ο βασιλιάς της Τίρυνθας, του ζήτησε να παγιδεύσει και να φέρει μπροστά του τον Κέρβερο ζωντανό. Ο Ευρυσθέας ήταν σίγουρος ότι ο Ηρακλής, όσο χειροδύναμος κι αν ήταν, ποτέ δεν θα κατάφερνε να ολοκληρώσει αυτόν τον συγκεκριμένο άθλο. Ο Ηρακλής όμως, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο και βρήκε τον Πλούτωνα ο οποίος του είπε ότι μόνο αν κατάφερνε να αιχμαλωτίσει τον Κέρβερο χωρίς τη χρήση όπλων ή άλλων εργαλείων θα του επέτρεπε να τον πάρει μαζί του στον πάνω κόσμο. Ο Ηρακλής όντως βρήκε τον Κέρβερο στις ακτές του Αχέροντα και άρχισε να παλεύει με το τεράστιο κτήνος με γυμνά χέρια. Αν και ήταν ημίθεος και ο δυνατότερος άνδρας σε ολόκληρο τον κόσμο, χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει όλες του τις δυνάμεις προκειμένου να υποτάξει τον Κέρβερο ο οποίος όταν τελικά νικήθηκε, τον ακολούθησε στον Πάνω Κόσμο και μόνο αφού τον αντίκρισε ο Ευρυσθέας με τα ίδια του τα μάτια, μπόρεσε να επιστρέψει στο υποχθόνιο πόστο του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κέρβερος είναι από τα ελάχιστα τέρατα που βρέθηκαν αντιμέτωπα με τον Ηρακλή και επέζησε από τη μάχη του μαζί του.
Ο συμβολισμός του Κέρβερου ως αρχετυπικού φύλακα που ενσαρκώνει τη φρικτή και την τελεσίδική φύση του βιολογικού θανάτου είναι ολοφάνερος. Ένας λαός όπως ήταν οι Αρχαίοι Έλληνες που αγαπούσαν τη ζωή και τις χαρές της και απολάμβαναν το φως της ηλιόλουστης πατρίδας τους ήταν αναμενόμενο να έχουν ταυτίσει τον τρόμο του αναπόφευκτου Επέκεινα με τη σκιερή φιγούρα ενός τερατώδους σκυλιού που φυλάει αγόγγυστα τις πύλες του Κάτω Κόσμου, εκεί όπου παγιδεύονται για πάντα οι ψυχές των πεθαμένων. Πέρα όμως απ’ αυτόν τον προφανή συσχετισμό, η δυσοίωνη εικόνα του Κέρβερου κρύβει κάποια στοιχεία που είναι πολύ αρχαιότερα απ’ αυτά που χαρακτηρίζουν τον πιστό φύλακα μιας πύλης: Στον αρχαίο κόσμο τα σκυλιά συχνά απεικονίζονταν ως άγρια πλάσματα που αρνούνταν να εξημερωθούν, που αλώνιζαν στους δρόμους σε αγέλες και έτρωγαν σκουπίδια στις παρυφές των πόλεων. Αν και ο σκύλος είναι ένας πιστός σύντροφος του ανθρώπου εδώ και 30.000 χρόνια σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, οι αταβιστικές μνήμες των πανάρχαιων εκείνων εποχών όπου οι σκύλοι δεν είχαν εξημερωθεί ακόμα απ’ τον άνθρωπο, ήταν ακόμα ζωντανές. Ίσως λοιπόν αυτός να ήταν και ο λόγος που ο Κέρβερος ενσωμάτωνε τις τρομακτικές ιδιότητες εκείνων των αρχαίων αγριόσκυλων και απεικονιζόταν με τερατώδη μορφή σε πολλά έργα της αρχαίας γραμματείας όπως για παράδειγμα στην Ηλιάδα του Ομήρου, στο Συμπόσιον του Πλάτωνα και στην Αινειάδα του Βιργιλίου. Κάποιοι συγγραφείς όπως ο Ησίοδος και ο Ρωμαίος Οράτιος ισχυρίζονται ότι ο Κέρβερος είχε πενήντα ή εκατό κεφάλια τα οποία, σύμφωνα με κάποιες άλλες περιγραφές είχαν τη μορφή λιοντοκεφαλών ή κεφαλιών λύκων. Αλλά και πολύ αργότερα, στην κόλαση του Δάντη, ο θρυλικός αυτός σκύλος εμφανίζεται να φυλάει τον τρίτο κύκλο της κόλασης, τον κύκλο της λαιμαργίας όπου και χρησιμοποιείται ως μέσον απεικόνισης της ανεξέλεγκτης όρεξης και των συνεπειών αυτής.
Το διαχρονικό αρχέτυπο του υπερφυσικού σκύλου-φύλακα των περασμάτων που χωρίζουν τους κόσμους, εμφανίζεται βέβαια στις μυθολογίες όλων των λαών του κόσμου. Στην Βορειοευρωπαική μυθολογία υπάρχει ένα κραυγαλέο αντίστοιχο του Κέρβερου. Σ’εκείνο το πάνθεο, ο κάτω κόσμος της Χελλ φυλάσσεται από ένα σκύλο με τέσσερα μάτια που ονομάζεται Garm. Στην Αίγυπτο, ο Άνουβις, ένας σκυλόμορφος θεός προστάτευε τους τάφους των Φαραώ και των ιερέων τους και αφού ζύγιζε τις ψυχές των νεκρών, τις οδηγούσε στον Κάτω Κόσμο. Στις παραδόσεις των φυλών της Υποσαχάριας Αφρικής επιβιώνουν ακόμα δοξασίες για υπερφυσικά σκυλιά που τις νύχτες χωρίς φεγγάρι κλέβουν τις ψυχές των ανθρώπων για να τις κατασπαράξουν ενώ καλό είναι να επισημάνουμε και τις επίμονες παραδόσεις της Αγγλικής υπαίθρου για κάποια φασματικά «μάυρα σκυλιά της κόλασης» που φυλάσσουν αρχαία νεκροταφεία, προϊστορικούς μεγάλιθους και παλιές εκκλησίες και των οποίων το βλέμμα είναι τόσο τρομακτικό ώστε να καταντά θανατηφόρο. Εξάλλου, το όνομά του Κέρβερου ποτέ δεν ξεθώριασε στο πέρασμα του χρόνου. Ακόμα και σήμερα, σε δημώδεις ελληνικές εκφράσεις «Κέρβερος» καθιερώθηκε να χαρακτηρίζεται κάθε άγρυπνος αλλά και αυστηρός φρουρός ή θεματοφύλακας ακόμη και αξιών. Για παράδειγμα, στις μέρες μας εξακολουθεί να χρησιμοποιείται η φράση «αυτός είναι Κέρβερος στη δουλειά του» ή «Κέρβερος στην οικογένειά του (όσον αφορά την προστασία της οικογενειακής τιμής)» κ.λπ…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1)Lindemans, Micha F. “Cerberus.” March 30, 2001. http://www.pantheon.org/articles/c/cerberus.html
2)”CerberusPronounced As: Sûrbrs.” Cerberus: Mythical Creatures of Legend and Folklore, Myth Beast, Mythology Legends. http://www.mythicalrealm.com/creatures/cerberus.html
3)Cerberus, the Guardian of Hades.” Greek Myths Greek Mythology. http://www.greekmyths-greekmythology.com/cerberus-guardian-of-hades/
4)”Cerberus.” Cerberus. http://www.greekmythology.com/Myths/Creatures/Cerberus
Tags: article , Cerberus , Garm , Greek Mythology , Hades , mythology , The Weird Side Daily , twsd , weird , weird article , weird articles , Weird Άρθρα , Άδης , Άνουβις , άρθρο , άρθρο φανταστικού , Αρχαία Ελληνικά , Αρχαίοι Έλληνες , Δίας , Ελλάδα , ελληνική μυθολογία , Έρικ Σμυρναίος , Ευρυσθέας , Έχιδνα , Ηρακλής , θάνατος , Κάτω Κόσμος , Κέρβερος , κεφάλια , Μάχη , μυθικά πλάσματα , μυθικό πλάσμα , μύθοι , μύθος , νεκροί , Ορφέας , πλάσμα , πλάσματα , Πλούτωνας , σκύλος , συγγραφείς , τέρας , τέρατα , Υπερφυσικό , Φαντάσματα
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.