Μία γνωστή –σχεδόν στερεοτυπική- εικόνα της geek κουλτούρας (και μόνιμος εφιάλτης των moral guardians) είναι αυτή μίας παρέας από «σπασίκλες» να κάθονται γύρω από ένα τραπέζι στο υπόγειο του σπιτιού ενός απ’ την παρέα, κρατώντας τόνους σημειώσεων σε φύλλα χαρτιών, ρίχνοντας περίεργα ζάρια και λέγοντας ακαταλαβίστικα πράγματα για ξόρκια και ικανότητες, ενώ ένας από αυτούς αφηγείται με στόμφο μια ιστορία για δράκους, ορκ, ξωτικά, νάνους και άλλα μυστήρια πλάσματα.
Ο λόγος για τα Επιτραπέζια Παιχνίδια Ρόλων (Tabletop Role-playing Games –εν συντομία TTRPGs), τον αναλογικό ξάδελφο/πρόγονο των γνωστών και αρκετά δημοφιλών Βιντεοπαιχνιδιών Ρόλων, όπου την οθόνη, το πληκτρολόγιο ή χειριστήριο, τα γραφικά και τα ψηφιακά συστήματα αντικαθιστούν ένα φύλλο χαρτί, ένα σετ μολυβιών και γομών, ένας αφηγητής και πολύ φαντασία και αναλογικά συστήματα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Τα παιχνίδια στρατηγικής, είτε αυτά έχουν να κάνουν με αναπαράσταση ιστορικών ή φανταστικών μαχών (τα λεγόμενα “wargames” – για παράδειγμα γνωστές μάχες της αρχαίας και σύγχρονης ιστορίας ή κάποια σαν εκείνη στην διαφήμιση σοκολάτας –ξέρετε ποια), ή απλά είναι το γνωστό σε όλους μας σκάκι ή το γκο των χωρών της Ανατολικής Ασίας (γνωστό ως Wéiqí στην Κίνα, Go ή Igo στην Ιαπωνία, και Baduk στην Κορέα), αποτελούν ένα γνωστό και αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας των λαών εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Απ’ όλα αυτά τα παιχνίδια (ή προσομοιώσεις μαχών) βέβαια έλειπε και λείπει σε έναν κάποιο βαθμό η έννοια του Παίκτη ως Χαρακτήρα με επιλογές και αποφάσεις που περιορίζονται από την φαντασία του και μόνο. Το «Braunstein» του 1967-69, η απόπειρα του David Wesely σε ένα παιχνίδι προσομοίωσης μάχης με φόντο τους Ναπολεόντειους Πολέμους στη φανταστική γερμανική πόλη με το ίδιο όνομα, ήταν το πρώτο που έβαλε την έννοια των Ρόλων (role-playing) στο παιχνίδι, και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον έτερο δημιουργό του δημοφιλέστερου εκ των Παιχνιδιών Ρόλων, τον Dave Arneson.
Εκείνος, μαζί με τον Gary Gygaks, δημιούργησαν τελικά το επιτραπέζιο παιχνίδι ρόλων “Dungeons & Dragons” (εν συντομία “D&D” ή “DnD” –ίσως να το ξέρετε σαν τίτλο και από εκείνη την ταινία με τον Jeremy Irons που τρώει τα σκηνικά και τα λεφτά του CGI για τους δράκους ή το “The Big Bang Theory”), τον παππού του είδους και αντιπρόσωπο των απανταχού παιχνιδιών ρόλων, το οποίο εκδόθηκε το 1974 από την Tactical Studies Rules (TSR.Inc) και αργότερα απ’ την Wizards of the Coast (1997). Τα υπόλοιπα είναι ιστορία…
Επιτραπέζια Παιχνίδια Ρόλων λοιπόν. Τι ακριβώς είναι; Μία παρέα μαζεύεται γύρω από ένα τραπέζι και με φαντασία και στοιχειώδη μαθηματικά παίζουν μια ταινία και βλέπουν ένα επιτραπέζιο. Κάποιος από την παρέα αναλαμβάνει τον ρόλο του Αφηγητή και οργανωτή της ιστορίας, καθώς και το να φέρνει στη ζωή τους χαρακτήρες που οι παίχτες (Player Characters ή “PCs”) θα συναντήσουν στα ταξίδια και τις περιπέτειές τους (οι λεγόμενοι Non-player characters ή “NPCs”), αλλά και να τους εμποδίζει και να τους βοηθά σε αυτά. Αυτός είναι αυτό που λέμε “Dungeon Master” (DM) ή “Game Master” (GM) (όπως και στα δωμάτια απόδρασης –μερικές θεματικές και προσεγγίσεις μοιάζουν αρκετά άλλωστε).
Οι παίκτες από την πλευρά τους καλούνται να δημιουργήσουν τους δικούς τους χαρακτήρες, με προσωπικότητα, ιδανικά, όνειρα και ελπίδας, αγαπημένα και μισητά άτομα, αλλά και φόβους και πάθη. Μπορούν να επιλέξουν σχεδόν οτιδήποτε και να χτίσουν έναν χαρακτήρα με τις δυνατότητες και τις αδυναμίες που οι ίδιοι θα αποφασίσουν. Κάπου εκεί μπαίνει ίσως για πρώτη φορά –ανάλογα με το σύστημα και την οργάνωση που έχει επιλέξεις ο DM- και ο παράγοντας της τύχης, καθώς ένας τρόπος για την επιλογή των λεγόμενων Χαρακτηριστικών ή Στατιστικών (Attributes ή Statistics/Stats) είναι και η ρίψη ενός εικοσάεδρου ζαριού (του λεγόμενου “d20”). Υπάρχουν και άλλα ζάρια (6 για την ακρίβεια), αλλά για λόγους ευκολίας δεν θα επεκταθούμε σε αυτά, καθώς το d20 είναι η κινητήριος δύναμη του παιχνιδιού στις περισσότερες εκδοχές του. Οι παίχτες γράφουν όλα τα στοιχεία αυτά σε ένα ειδικό φύλλο χαρτί, το λεγόμενο Φύλλο Χαρακτήρα ή Character Sheet, και θα φτιάξουν έτσι τον επιθυμητό τους ήρωα ή κακό.
«Οκ, δεν είχα κακές ζαριές και είμαι καλός σε κάποια πράγματα –ή τουλάχιστον καλύτερος από τους υπόλοιπους. Άρα αν χρειαστεί να λύσω ένα πρόβλημα Ευφυίας ή Δύναμης θα πετυχαίνω αρκετά καλά τον σκοπό μου αφού έχω κάνει τον χαρακτήρα μου καλό εκεί, σωστά;».
Όχι απαραίτητα. Εδώ μπαίνει και επίσημα η Τύχη, καθώς ο φίλος μας το d20 επανέρχεται για να μας σώσει ή να μας καταστρέψει (ή να μας αφήσει αδιάφορους, συμβαίνει και αυτό). Μια καλή ζαριά μπορεί να βοηθήσει έναν «αδύναμο» χαρακτήρα, μια κακή να κάψει έναν «σπουδαίο».
«Αλλά αγνοούμε κάτι εδώ και λίγη ώρα. Δεν παίζεται με πολλούς παίχτες το παιχνίδι;»
Φυσικά, και εκεί είναι που μπαίνει η ίσως σπουδαιότερη ειδοποιός διαφορά των Επιτραπέζιων Ρόλων σε σχέση με τα Βιντεοπαιχνίδια. Το ομαδικό πνεύμα, οι Ρόλοι και οι πολλές και ενίοτε πολύωρες συζητήσεις μεταξύ των παιχτών, καθώς και η ελευθερία κινήσεων στην επίλυση προβλημάτων και γρίφων. Όπως είπα ήδη, οι αποφάσεις και οι επιλογές των παικτών και των χαρακτήρων τους, όπως επίσης και το πώς μπορεί να πάει η ιστορία, περιορίζονται μόνο από την φαντασία τους –και την ιστορία που έχει αποφασίσει να αφηγηθεί ο DM. Τα TTRPGs έχουν και αυτή την δυναμική των χαρακτήρων, οι οποίοι είναι ζωντανοί οργανισμοί και πλήρεις προσωπικότητες στα χέρια τους, τις οποίες καλούνται να ερμηνεύσουν και να φέρουν στη ζωή. Και εδώ είναι η ιδιαίτερη γοητεία του παιχνιδιού ρόλων. Μία κακή στιγμή για έναν παίκτη δεν σημαίνει απαραίτητα άμεση ήττα, αλλά μπορεί να είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να λάμψει ένας άλλος και όλοι να απολαύσουν την εξέλιξη της ιστορίας με το να την φτιάχνουν οι ίδιοι με τις επιλογές τους και τις πράξεις τους, πετυχημένες και μη. Γι’ αυτό άλλωστε σταμάτησα να ανησυχώ και αγάπησα τις κακές ζαριές («Έι, ο τίτλος του άρθρου! Δεν ήταν μόνο αναφορά στο “Dr Strangelove”! Και έλεγα γιατί το έθεσε έτσι!»).
«Τι είδους ιστορίες μπορώ να παίξω και πώς μπορώ να τις βρω;»
Τα είδη των ιστοριών είναι όσα και οι επιλογές των χαρακτήρων και περιορίζονται μόνο από την φαντασία τους. Θέλεις να παίξεις μια ιστορίας φαντασίας με δράκους, ξωτικά και μάγους; Υπάρχουν πολλές και διάφορες ιστορίες από την προαναφερθείσα σειρά “Dungeons & Dragons”, από εκείνη του “Pathfinder” και πολλά ακόμα παρόμοια με τα δικά τους Σύμπαντα και Είδη! Ίσως θα προτιμούσες μια ιστορία Κοσμικού Τρόμου; Το “Call of Cthulu” έχει αρκετές ιστορίες ή ιδέες για αυτές στην δική του σειρά. Θα προτιμούσες ενδεχομένως να ζήσεις μια περιπέτεια με βρικόλακες και την πολιτική του κόσμου της Νύχτας, όπως την έχεις δει στις καλές φάσεις των ταινιών “Underworld” ή στις ιστορίες του Blade. Τότε μάλλον το “Vampire: The Masquerade” είναι για σένα. Αλλά τα σενάρια δεν περιορίζονται εκεί! Οι αρκετά έμπειροι παίχτες ή αυτοί που θέλουν να ζωντανέψουν έναν δικό τους κόσμο μπορούν να το κάνουν γράφοντας τις δικές τους ιστορίες και παίζοντας με τροποποιημένους ή εντελώς δικούς τους κανόνες.
«Και είναι δύσκολο να μάθεις όλους αυτούς τους κανόνες;»
Μπορεί να γίνει αρκετά μπερδεμένο, αλλά δεν είναι κάτι που ένας DM που μπορεί να δώσει σαφείς κατευθύνσεις -είναι άλλωστε μέρος της καθοδήγησης- ή ένας παίκτης με όρεξη για να δοκιμάσει και να ψαχτεί δεν μπορεί να κάνει.
«Πόση ώρα παίρνει όλο αυτό;»
Από μία τετράωρη συνάντηση μέχρι χρόνια πολύωρων συναντήσεων ανά τακτά ή μη χρονικά διαστήματα. Εξαρτάται κάθε φορά από την ιστορία και το τι έχουν συμφωνήσει όλοι οι παίχτες.
«Και πώς κερδίζεις;»
Φαντάζομαι ότι εξαρτάται κάθε φορά από το setting και την τρέχουσα ιστορία, αλλά βοηθάει το να ζήσει ο χαρακτήρας σου μέχρι το τέλος της συνάντησης (ή της σειράς συναντήσεων) ή να πετύχει έναν σκοπό του. Αν και είμαι της άποψης ότι από τη στιγμή που υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία με άπειρες δυνατές εκδοχές και μία παρέα που το διασκεδάζει η νίκη σαν τελικός στόχος του παιχνιδιού δεν είναι ή δεν θα έπρεπε να είναι αυτοσκοπός. Ο σκοπός είναι να πείτε ο ένας στον άλλο μια ενδιαφέρουσα ιστορία και να την ζήσετε μαζί, μέσα απ’ τα κοινά και τις διαφορές σας και την συνεργασία που θα χρειαστεί να έχετε μεταξύ σας.
«Αλλά ποιο είναι το νόημα;»
Να περάσεις καλά, να ζήσεις (έστω και με την χρήση της φαντασίας σου) μια ιστορία που θα ήταν αδύνατο ή πολύ ακριβό (ή παράνομο – δεν κρίνω, όσο όλοι είναι σύμφωνοι και δεν πληγώνεται κανείς τουλάχιστον), και να καλλιεργήσεις μερικές χρήσιμες ικανότητες για την πραγματική ζωή.
«Τι, έχει και εφαρμογές στην πραγματική ζωή αυτό;»
Μα φυσικά! Υπάρχουν πολλές πτυχές που καλλιεργούν ικανότητες χρήσιμες στην ζωή και την συναναστροφή με τους άλλους! Για αρχή, μία μόνιμη πρόκληση είναι η διαχείριση μιας ομάδας, τόσο της παρέας που παίζει για το που και πότε θα βρεθούν, όσο και για την ομάδα των χαρακτήρων μέσα στην ιστορία και ο τρόπος που θα κινηθούν σε αυτή. Από την άλλη, η επίλυση προβλημάτων, η ανάλυση των καταστάσεων και η λήψη αποφάσεων είναι βασικό κομμάτι του παιχνιδιού σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο (με το δεύτερο να είναι μάλλον και το πιο δύσκολο). Ας μην ξεχνάμε και την εξοικείωση και την περαιτέρω χρήση των βασικών μαθηματικών (πάντα χρήσιμη ιδιότητα –είπε ο μαθηματικός) αλλά και την αξιοποίηση των πόρων και των μέσων που διαθέτουν οι παίχτες με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο. Επιπλέον, μπορεί κανείς να αποκτήσει χρήσιμες εμπειρίες για ανάπτυξη ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών ή του ίδιου του (εκτός παιχνιδιού) χαρακτήρα του. Όσο για τα πιο καλλιτεχνικά και δημιουργικά μυαλά της παρέας, τα Παιχνίδια Ρόλων αποτελούν μια αστείρευτη πηγή ιδεών για δημιουργική γραφή, τόσο σε επίπεδο μίας ιστορίας και της λογικής της εξέλιξης, όσο και για την δημιουργία χαρακτήρων για έναν έτοιμο κόσμο που του λείπουν οι ήρωες και οι δυναμικές και ενδιαφέρουσες μεταξύ τους σχέσεις. Τέλος, δεν είναι μικρή η συνεισφορά που μπορούν να έχουν τα RPGs στην υποκριτική, σαν μία άσκηση κατανόησης και εύρεσης ιδανικής ερμηνείας ενός χαρακτήρα! Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί γνωστοί ηθοποιοί είναι οι ίδιοι παίχτες αυτών των παιχνιδιών. Οι Vin Diesel, Ben Affleck, Joe Manganiello, Patton Oswalt, Mike Myers, ο αείμνηστος Robin Williams, αλλά και ο κωμικός Stephen Colbert και ο μουσικός Richard Melville Hall (Moby) είναι μόνο μερικοί από τους διάσημους που τα έχουν σαν χόμπι.
Νομίζω ότι αυτό απαντά και στην ερώτηση «σε ποιους απευθύνονται τα RPG;».
Τα Παιχνίδια Ρόλων είναι ένας ιδιαίτερος τρόπος ψυχαγωγίας, ο οποίος τείνει να μπει στην mainstream κουλτούρα με τον καιρό. Ήδη έχει κάνει την εμφάνισή του σε συνδυασμό με τα αρκετά δημοφιλή και αγαπητά στο κοινό Δωμάτια Απόδρασης, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που θα ξεφυτρώσει ένας σχετικός πάγκος σε μια εκδήλωση με θέμα την Επιστημονική και Μη Φαντασία, την Ποπ Κουλτούρα ή τα Κόμικ. Δεν είναι απαραίτητα για όλους, αλλά σίγουρα υπάρχει μια ιστορία ή ένα πλαίσιο που ο καθένας μπορεί να απολαύσει σε αυτό. Είναι ένας ακόμα τρόπος ενασχόλησης με την Φαντασία και διαχείρισης μέσα από αυτή της ζωής, και αυτοί είναι πάντα ευπρόσδεκτοι.
Είθε όλες σας οι ζαριές να είναι πάντα εικοσάρια.
Tags: Call of Cthulu , D&D , DnD , Dungeon Master , Dungeons & Dragons , Dungeons and Dragons , Dungeons n Dragons , fantasy , Game Master , Games , GM , Role-playing game , RPG , RPGs , sci-fi , Table top , TTRPG , Video games , άρθρο , Επιστημονική Φαντασία , Επιτραπέζια , Επιτραπέζια RPG , Επιτραπέζια Παιχνίδια , Ζαριά , Κοσμικός Τρόμος , παιχνίδια , παιχνίδια ρόλων , Το Κάλεσμα του Κθούλου , φαντασία
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.