Ως όντα προικισμένα με αυτοσυνείδηση, οι άνθρωποι ανέκαθεν φοβόντουσαν το θάνατο, ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, την απώλεια της συνείδησης που επιφέρει ο ερχομός του. Ως εκ τούτου, η πεποίθηση για την ύπαρξη κάποιας μεταθανάτιας ζωής ρίζωσε στις κοσμοθεωρίες όλων των πολιτισμών της ιστορίας με αποτέλεσμα, ένα καινούργιος προβληματισμός ν’ αναδυθεί στον συλλογικό νου της ανθρωπότητας: Τι να συμβαίνει άραγε όταν η ψυχή, η συνείδηση στην ουσία, εγκαταλείπει το θνητό σαρκίο της;
Κάπου εκεί εμφανίστηκε και ο φόβος της μεταθανάτιας τιμωρίας που προκύπτει ως συνέπεια των αμαρτιών που διαπράττει κάποιος κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής του. Πολλές, αν όχι όλες, οι γνωστές θρησκείες ασχολήθηκαν διεξοδικά με το συγκεκριμένο αυτό ζήτημα και προσέφεραν μια ποικιλία απαντήσεων στους πιστούς τους. Στα πλαίσια της Χριστιανικής παράδοσης για παράδειγμα, ένας τρόπος για να απαλλαχτεί κανείς από τις αμαρτίες του είναι να τις εξομολογηθεί, δηλαδή να τις παραδεχτεί και να τις αναγνωρίσει, και να ζητήσει τη συγχώρεση του ενός και μοναδικού θεού ή έστω να μεταλάβει προτού αφήσει την τελευταία του πνοή. Τι γίνεται όμως με εκείνους που πεθαίνουν ξαφνικά και δεν έχουν προλάβει ν’ απαλλαχτούν από το βάρος των αμαρτημάτων τους;
Τον 17ο, τον 18ο και τον 19ο αιώνα, σε ορισμένες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, και ιδιαίτερα στη Σκωτία, στην Ουαλία και στην Ιρλανδία, εμφανίστηκε ένα παράξενο επάγγελμα που προσέφερε μια λύση σε αυτό το αγωνιώδες υπαρξιακό ερώτημα και έτσι γεννήθηκαν οι «Αμαρτοφάγοι» (sin eaters.)
Αν και συνδεδεμένοι άμεσα με τη χριστιανική παράδοση, οι άνθρωποι που ασκούσαν το συγκεκριμένο επάγγελμα, σίγουρα εφάρμοζαν μια πρακτική που είχε ρίζες σε πολύ αρχαίες προχριστιανικές και παγανιστικές παραδόσεις, οι οποίες αφορούσαν τελετουργίες που εξασφάλιζαν την ασφαλή μετάβαση ενός νεκρού στους κόσμους της μεταθανάτιας ζωής του. Ήταν άνθρωποι που έκαναν ακριβώς αυτό που υπονοούσε η ονομασία που τους είχε δοθεί: Έτρωγαν κυριολεκτικά, τις αμαρτίες των νεκρών. Η ακριβής τελετουργία μέσω της οποίας εκτελούσαν αυτό το έργο διέφερε από περιοχή σε περιοχή αλλά υπήρχαν μεταξύ τους κάποια κοινά στοιχεία, κυρίως, η πεποίθηση ότι κατά κάποιο τρόπο, μέσω κάποιας παράξενης διαδικασίας όσμωσης, οι αμαρτίες των νεκρών μπορούσαν να απορροφηθούν από κάποιες τροφές και να καταναλωθούν. Για να συμβεί αυτό το πράγμα, εφαρμόζονταν μια μακάβρια πρακτική κατά τη διάρκεια της οποίας, ψωμί, και καμιά φορά κάποιο είδος ποτού, κρασί ή μπύρα ως επί το πλείστον, περιφερόταν με κυματιστές κινήσεις ή τοποθετούνταν πάνω στο σώμα του νεκρού. Στη συνέχεια, ο «Αμαρτοφάγος» μουρμούριζε κάποια μυστικά λόγια ή διατύπωνε την πρόθεσή του να απορροφήσει τις αμαρτίες του νεκρού. Ύστερα έτρωγε και έπινε τις συγκεκριμένες τροφές. Με αυτό τον τρόπο κατάπινε και χώνευε τις αμαρτίες του νεκρού και κατάφερνε έτσι να τον απελευθερώσει όχι μόνο από τις αμαρτίες του αλλά και από τον κίνδυνο να περιφέρεται η ψυχή του άσκοπα στον υλικό κόσμο. Μια παλιά μαρτυρία αυτού του είδους των τελετουργιών διασώθηκε από τον 17ο αιώνα από τον χρονογράφο John Aubrey ο οποίος έγραψε το εξής:
«Σύμφωνα με ένα παλιό έθιμο στο Herefordshire, σε κηδείες προσλαμβάνονται φτωχοί άνθρωποι που σκοπός τους ήταν να πάρουν επάνω τους όλες τις αμαρτίες του νεκρού. Ένας απ’ αυτούς, τον οποίο θυμάμαι, ζούσε σ’ ένα αγροτόσπιτο στο Rosse-high way. Ήταν ένας ψηλός, αδύνατος άσχημος και πολύ αξιοθρήνητος άνθρωπος. Όταν το πτώμα μεταφερόταν έξω από το σπίτι, ένα κομμάτι ψωμί δινόταν στον Αμαρτοφάγο πάνω από το πτώμα και μια κούπα με μπύρα. Αυτός έτρωγε και έπινε, οπότε του δίνονταν και ένα νόμισμα έξι πενών ως αμοιβή. Με αυτό τον τρόπο ο νεκρός απελευθερώνονταν από όλες τις αμαρτίες του».
Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν μπορούσαν όλοι να φάνε τις αμαρτίες των νεκρών. Ήταν ένα συγκεκριμένο έργο που μόνο συγκεκριμένα άτομα μπορούσαν να εκτελέσουν. Ο Αμαρτοφάγος ήταν συνήθως πολύ φτωχός, ζούσε μόνος του, μακριά από τα χωριά, και μόνο όταν κάποιος πέθαινε χωρίς να έχει εξομολογηθεί τα αμαρτήματά του καλούνταν να λύσει το πρόβλημα. Αν και συνήθως βοηθούσαν νεκρούς που είχαν πεθάνει ξαφνικά, πολλές φορές καλούνταν να βοηθήσουν και αυτούς που είχαν πεθάνει από φυσικά αίτια. Για τον κόπο τους πληρωνόντουσαν με ένα πολύ μικρό ποσό χρημάτων, ως χαρτζιλίκι. Σύμφωνα με τον Εγγλέζο αρχαιοδίφη, συγγραφέα και βιβλιογράφο John Bagford:
«Ο Αμαρτοφάγος» ήταν ένα άτομο που έπαιρνε πάνω του τις αμαρτίες ενός νεκρού με αντάλλαγμα ένα ευτελές χρηματικό ποσό. Ήταν πολύ συνηθισμένο κάθε χωριό να έχει τον επαγγελματία Αμαρτοφάγο του. Μόλις προέκυπτε ένας θάνατος, ο άνθρωπος αυτός ειδοποιούνταν, και πήγαινε αμέσως στο σπίτι του νεκρού. Εκεί στέκονταν έξω από την πόρτα, καθόταν σε ένα μικρό σκαμνί που του έφερνε κάποιο μέλος της οικογένειας, με το πρόσωπό του στραμμένο στην πόρτα. Τότε του έδιναν ένα νόμισμα, το οποίο έβαζε στην τσέπη του, ένα κομμάτι ψωμί το οποίο έτρωγε, και ένα ποτήρι μπύρα το οποίο έπινε μονορούφι. Ύστερα απ’ αυτό, σηκωνόταν όρθιος και ανακοίνωνε την απελευθέρωση της ψυχής του νεκρού καθώς και το γεγονός ότι θα έβαζε στην θέση της τη δική του ψυχή ως ενέχυρο. Μια πιο παλιά και πιο χονδροειδής μορφή αυτής της τελετουργίας ήταν η εξής: Ο Αμαρτοφάγος οδηγούνταν στο δωμάτιο του νεκρού, όπου παραλάμβανε κάποιες φορές με τη συνοδεία χρημάτων, τροφή πάνω από το πτώμα. Αφού έτρωγε το φαγητό παρουσία του νεκρού, οδηγούνταν έξω από το σπίτι με φωνές και προσβολές, με χτυπήματα από μπαστούνια ενώ πετούσαν εναντίον του πέτρες και οτιδήποτε άλλο έβρισκαν εύκαιρο.»
Το τελευταίο αυτό κομμάτι της παράδοξης εκείνης ιεροτελεστίας είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί αποτελεί μια ξεκάθαρη ένδειξη ότι οι Αμαρτοφάγοι θεωρούνταν βρώμικοι και μίζεροι, απορριπτέοι από τους δεισιδαίμονες χωρικούς ως ακάθαρτοι και ως άτομα που ασκούσαν την μαύρη μαγεία και τη βασκανία. Ήταν επίσης ευρέως αποδεκτή η πεποίθηση ότι όλες εκείνες οι αμαρτίες που είχαν απορροφήσει, είχαν διαστρέψει τις ψυχές τους πράγμα που τους είχε κάνει κακούς και κάτι λιγότερο από ανθρώπους. Πιστεύονταν ότι είχαν δοσοληψίες με τον διάβολο και με κακά πνεύματα, καθώς επίσης ότι αν τους κοιτούσε κανείς κατάματα, θα τον κυνηγούσε έκτοτε κάποια κατάρα. Εξαιτίας όλων αυτών των δοξασιών, τους απέφευγαν με κάθε τρόπο και τους υποχρέωναν να ζουν ως παρίες εξαιρουμένων των στιγμών όπου οι υπηρεσίες τους θεωρούνταν αναγκαίες. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι Αμαρτοφάγοι, μετά την ολοκλήρωση της δουλειάς τους, διώχνονταν από το σπίτι του νεκρού κατά τρόπο πολύ άσχημο.
Εκτός από την εχθρότητα της κοινωνίας, οι Αμαρτοφάγοι είχαν να αντιμετωπίσουν και την οργή των εκκλησιαστικών αρχών οι οποίες αποδοκίμαζαν έντονα αυτές τις πρακτικές για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς ήταν ότι το να γίνεται κανείς φορέας των αμαρτιών ενός άλλου και αποδιοπομπαίος τράγος ήταν μια πράξη ενάντια στα εκκλησιαστικά δόγματα. Υπονοούσε επίσης ότι ένας άνθρωπος μπορούσε να έχει μια εξουσία επάνω σε πνευματικά ζητήματα που μόνο ο θεός κατείχε. Επίσης περιόριζε τη δύναμη των τοπικών ιερέων που θεωρούσαν τους εαυτούς τους μοναδικούς αρμόδιους για τα ζητήματα του θανάτου και των κηδειών.
Αν και οι τελετουργίες των Αμαρτοφάγων μοιάζουν να περιορίζονται περισσότερο στον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα, γνωρίζουμε ότι ασκούνταν ακόμα και στις αρχές του 20ου. Ο τελευταίος Αμαρτοφάγος την Ευρώπης ήταν κάποιος Richard Munslow, ο οποίος πέθανε το 1906 στο Shropshire της Αγγλίας. Λέγεται ότι ήταν ένας απλός αγρότης που ασχολήθηκε με αυτή την τέχνη ύστερα από τον θάνατο των τεσσάρων παιδιών του, ένα γεγονός που τον έκανε να προσπαθήσει να τα βοηθήσει στον άλλο κόσμο. Γνωρίζουμε επίσης ότι η πρακτική της αμαρτοφαγίας επιβίωσε στον Νέο Κόσμο όπου υιοθετήθηκε από μικρές και απομονωμένες κοινότητες στα Απαλάχια όρη, μέχρι την δεκαετία του 1950, ενώ λέγεται ότι ακόμα και σήμερα, η συγκεκριμένη παράδοση συνεχίζεται σε κάποιες απομακρυσμένες περιοχές των Η.Π.Α…
Πηγές:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Sin-eater
- https://www.panmacmillan.com/blogs/fiction/megan-campisi-on-the-sin-eater
- https://historyofyesterday.com/medieval-sin-eaters-b1d831e096b6
- https://www.mediamatic.net/en/page/380969/the-sin-eaters
Tags: 17ο αιώνας , dead , death , sin eaters , sins , The Weird Side Daily , twsd , Weird Άρθρα , αμαρτίες , Αμαρτοφάγοι , άρθρο , άρθρο φανταστικού , επάγγελμα , Έρικ Σμυρναίος , θάνατος , θρησκείες , μεταθανάτια ζωή , νεκροί , πρακτική , τελετή , τελετουργία , φαγητό , χρήματα , χριστιανική παράδοση
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.