Η λογοτεχνία τρόμου ανέκαθεν αποτελούσε ιδιαίτερο αντικείμενο συζήτησης και αντιπαράθεσης τόσο μεταξύ των συγγραφέων αλλά και των αναγνωστών.
Αν αναλογιστούμε την πορεία της ανά τα χρόνια, πρέπει να αναγνωρίσουμε αφενός τα πόσα έχει υποστεί, μιας και -ιδιαίτερα τα παλιότερα χρόνια- θεωρούνταν φθηνό και κατάπτυστο «είδος» της λογοτεχνίας και αφετέρου, το ότι κατάφερε να επιζήσει, να ακμάσει και έως ένα σεβαστό σημείο να αναγνωριστεί.
Η λογοτεχνία τρόμου πλέον λοιπόν, μετά από κόπους και βάσανα κατάφερε να αναχθεί σε ένα όχι απλώς αποδεκτό είδος, αλλά μάλιστα σε ένα από τα διασημότερα και πιο εμπορικά. Οι αναγνώστες και οι κριτικοί του βιβλίου εξύψωσαν συγγραφείς όπως ο Stephen King, ο Clive Barker, ο Dean Koontz και αποφάσισαν να αναγνωρίσουν ως ορόσημα της λογοτεχνίας, ονόματα όπως ο Ray Bradbury, ο R. L. Stevenson, o Wilkie Collins και πολλά άλλα. Προσωπικά, το θεωρώ λίγο αστείο το να συζητιέται το εάν ονόματα σαν τα παραπάνω έχουν ανάγκη να αναγνωριστούν επίσημα από ανθρώπους της λογοτεχνίας, αλλά στο σημείο όπου είχε φτάσει η λογοτεχνία του τρόμου, ήταν ένα σημαντικό βήμα προς την ευρύτερη αναγνώριση.
Τι συνέβη λοιπόν, έπειτα; Συνεχίζει η λογοτεχνία τρόμου να κουβαλάει τις αξίες και την ουσία οι οποίες την συντρόφευαν από την γέννησή της;
Εκεί νομίζω πως η απάντηση, θέλει αρκετή σκέψη. Αν κάποιος που τον ενδιαφέρει πραγματικά η φύση του εν λόγω είδους καθίσει να το σκεφτεί, θα αρχίσει να παρατηρεί πως η εμπορικότητα και η αναγνώρισή της ευρέως, αποτέλεσαν την σχετική καταστροφή της. Δεν λέω πως η λογοτεχνία τρόμου πέθανε (εάν και θα ήταν πολύ ωραίο λογοπαίγνιο) ή πως δεν έχει μέλλον, λέω απλά πως η ουσία της έχει αλλάξει προς μια πιο επιφανειακή κατεύθυνση. Για να μην γινόμαστε υπερβολικοί βέβαια, πρέπει να αναφερθεί πως υπάρχουν συγγραφείς -εν ενεργεία- οι οποίοι προσπαθούν μέσα από την προσωπικότητά τους σε συνδυασμό με τα συγγραφικά τους πρότυπα, να διατηρήσουν αγνή την ψυχή του τρόμου. Ένα τέτοιο παράδειγμα, αποτελεί ο πασίγνωστος, σύγχρονος εκπρόσωπος τους είδους, Stephen King ο οποίος αν και μετά από αρκετές αντιρρήσεις αποδέχτηκε τον τίτλο του «συγγραφέα τρόμου». Ο εν λόγω λογοτέχνης, λοιπόν, έχει γράψει μια πληθώρα μυθιστορημάτων, διηγημάτων και νουβελών και συνολικά η δουλειά του αντιπροσωπεύει την κατάσταση που επικρατεί στην λογοτεχνία τρόμου. Έχει γράψει από άριστα έως πολύ μέτρια βιβλία, έχει γράψει για να τρομάξει απλά τον έφηβο που θα διαβάσει το βιβλίο του, έχει γράψει όμως και για πραγματικούς φόβους που μπορεί να τρομάξουν έναν ενήλικα για μια ζωή. Παίρνοντας λοιπόν, ως παράδειγμα τον Stephen King, μπορούμε να διακρίνουμε πότε βγαίνει λαίμαργα στο χαρτί του η επιρροή του Bradbury και του Poe και πότε η ανάγκη για απλό εντυπωσιασμό και πωλήσεις.
Αν μη τι άλλο, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις κατεύθυναν ασυνείδητα τους συγγραφείς προς μια πιο εύκολη οδό. Οι βρικόλακες, οι λυκάνθρωποι, τα στοιχειωμένα σπίτια, οι δολοφόνοι της διπλανής πόρτας, αν και από την φύση τους αποτελούν τροφή για την λογοτεχνία τρόμου, δεν παύουν να αποτελούν μόνο μια πλευρά της. Το συγκεκριμένο είδος, ουσιαστικά ποτέ δεν είχε αυτό στην βάση του. Την παρουσίαση δηλαδή ενός τέρατος, που θα έσπερνε απλά τον θάνατο. Φυσικά, σε πολλά βιβλία αυτός ήταν ή είναι ο σκοπός, γιατί όπως είπαμε και αυτό είναι μια πλευρά του είδους. Σύντομα όμως, ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τέρατα και διαταραγμένους ανθρώπους και να τα χρησιμοποιεί ως μέσο για να καταλήξει στον αληθινό τρόμο, που δεν είναι άλλος παρά ο άνθρωπος και η περίεργη φύση του μυαλού του. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, πως ο Edgar Allan Poe βρίσκεται δικαίως στο βάθρο με τον τίτλο του «βασιλιά του τρόμου». Δεν είναι τυχαίο, γιατί ο Poe είχε καταλάβει από πολύ νωρίς τι είναι ο πραγματικός φόβος. Μίλησε για την συνθήκη και την κατάσταση του εγκλεισμού, για την απώλεια, τις παράξενες στροφές που μπορεί να πάρει ένα ανθρώπινο μυαλό στην θέα κάποιου απλού πράγματος, όπως για παράδειγμα… ενός ματιού, πού μπορεί να φτάσει κάποιος όταν τυφλωθεί από το μίσος του και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει όλο αυτό στην ψυχική του ηρεμία και κατάσταση. Αυτή είναι η ουσία της λογοτεχνίας τρόμου.
Ο κάθε συγγραφέας που θεωρεί τον εαυτό του εκπρόσωπο και υπηρέτη του είδους, θα πρέπει να φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με τον εαυτό του και έτσι να τον κάνει να αντικρίσει τον αληθινό φόβο. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα των παραπάνω, αποτελεί ο Ramsey Campbell και ο Thomas Ligotti, οι οποίοι μέσα από την θεωρία του «Uncanny Valley» και την γνώση της παράξενης φύσης του ανθρώπινου μυαλού, δημιούργησαν ιστορίες που εάν διαβάσει ο κάθε αναγνώστης, θα κάνει αρκετό καιρό να κοιμηθεί εύκολα. Όχι επειδή θα σκέφτεται μυτερά δόντια και τσεκούρια, αλλά πλάσματα που μοιάζουν και δεν μοιάζουν με ανθρώπους, να αγαπούν, στην συνέχεια να μισούν, να τρελαίνονται και να κάνουν σκοτεινές σκέψεις που συνήθως στο τέλος γίνονται πράξεις, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική καταστροφή της ψυχής και του μυαλού τους. Εάν έχουν!
Καταληκτικά, θέλω να πω πως η λογοτεχνία τρόμου δεν είναι ο κλόουν που θα προσπαθήσει να σε σκοτώσει σε κάποιο υγρό υπόνομο. Η λογοτεχνία τρόμου είναι το τι αντιπροσωπεύει αυτός ο κλόουν και το τι τον ώθησε να ασχοληθεί μαζί σου. Λογοτεχνία τρόμου δεν είναι μια σκηνή που περιγράφει τον τρόμο στον ήχο της πτώσης ενός αντικειμένου μέσα στη νύχτα. Λογοτεχνία τρόμου είναι, να είσαι ξύπνιος μέσα στο σκοτεινό δωμάτιο και να ζεις με την ανησυχία του εάν θα πέσει κάτι κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Θέμης Σωτηρίου
Tags: Clive Barker , Dean Koontz , Edgar Allan Poe , horror , R. L. Stevenson , Ramsey Campbell , Ray Bradbury , Stephen King , The Weird Side Daily , Thomas Ligotti , Uncanny Valley , Wilkie Collins , άρθρο , άρθρο λογοτεχνίας , άρθρο φανταστικού , βασιλιάς του τρόμου , βιβλία , βιβλίο , Βρικόλακες , Δολοφόνοι , είδος , είδος λογοτεχνίας , είδος τρόμου , Κινηματογράφος , Λογοτεχνία , λογοτεχνία Τρόμου , λυκανθρώποι , σεναριογράφοι , σκηνοθέτες , στοιχειωμένα σπίτια , Συγγραφέας , συγγραφείς , τέρατα , τρόμος , τρόμου , φαντασία , Φόβος
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.