Αν και σίγουρα έχουν ανέβει πολύ ενδιαφέροντα σχετικά άρθρα και κείμενα, γράφω κι αυτό εδώ το κείμενο, με βάση πληροφορίες και αναφορές που βρήκα για τα ξωτικά, σαν μια λαογραφική και ιστορική αναφορά. Θα συνεχίσω σε ένα δεύτερο μέρος κάποια στιγμή, με ενδιαφέρουσες πρόσφατες αφηγήσεις και εμπειρίες ανθρώπων που χάθηκαν στα δάση και-πιθανόν- συνάντησαν όντα ή φαινόμενα, που θα μπορούσαν να εξηγηθούν-χωρίς βεβαιότητα φυσικά- με την ύπαρξη αυτών των όντων.
Αδιαχώριστα από το φολκλόρ και την παράδοση πολλών πολιτισμών είναι τα ξωτικά, “fairies” στα αγγλικά. Δεμένα με την παράδοση αιώνων, από την εποχή που οι άνθρωποι ζούσαν κοντά στη φύση, ειδικά κοντά στα μυστηριώδη και σκοτεινά δάση. Οι μορφές τους και ο τρόπος ύπαρξης τους ποικίλουν ανάλογα με την ιστορικότητα, τις ιδιαιτερότητες και τον τόπο στον οποίο οι άνθρωποι ανέπτυξαν την τοπική μυθολογία τους. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες τυπικές σταθερές για αυτά, σε όλους τους λαούς και τους πολιτισμούς· κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει μια κοινή δομή στο τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού και της ανθρώπινης φαντασίας, ή κάτι κοινό στην διαχρονική και υπερβολικά συχνή ύπαρξη τους στην ανθρωπότητα, “για όσους θέλουν να πιστέψουν”.
Ζουν πάντα σε κόσμους μυστικούς και αόρατους, αλλά παράλληλους με αυτούς των ανθρώπων. Είναι κάτοικοι της “καθαρής” φύσης, δηλαδή εκεί που οι άνθρωποι δεν θέλησαν ή δεν είχαν μπορέσει να κυριαρχήσουν, όπως τα άγρια δάση και οι ανεξερεύνητες περιοχές και είναι οι γνήσιοι και οι αναμφισβήτητοι κύριοι τους. Λόγω ανάγκης ή τυχαιότητας οι δυο αυτοί κόσμοι- των ανθρώπων και των ξωτικών- συναντιούνται κάποιες φορές, μόνο όμως στο προνομιακό για τα ξωτικά, πεδίο της άγνωστης και σκοτεινής φύσης, όταν οι άνθρωποι τολμούν από λάθος ή από πρόθεση να μπουν σε αυτό.
Είναι συνήθως κύριοι της ανθρώπινης γλώσσας και πολλών τεχνασμάτων με αυτή, όπως είναι άρχοντες και της άγνωστης φύσης, πράγμα που αποδεικνύει ότι εκτός από εξωανθρώπινες ιδιότητες, έχουν παραδόξως και κάποιες ανθρώπινες. Είναι όντα πανούργα, που κινούνται συνεχώς ανάμεσα στα όρια του καλού και του κακού, ανάλογα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους, ανάλογα και με την στάση των ανθρώπων απέναντι τους, έχοντας μια πιο ειλικρινή στάση απέναντι στο καλό και το κακό, από ότι θέλουν να παρουσιάζονται ότι είναι οι άνθρωποι. Η συνάντηση μαζί τους είναι μια δοκιμασία για τους ανθρώπους, απόκοσμη και πρωτόγνωρη, ενώ πολλές φορές αυτή αποδεικνύεται και επικίνδυνη. Κι αυτό γιατί έχουν υπερφυσικές δυνάμεις, μπορούν να κάνουν ξόρκια και να δουν το μέλλον, πράγματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, υπέρ ή εναντίον ενός ανθρώπου.
Θα χρησιμοποιήσουν την έκπληξη και το δέος για να δοκιμάσουν έναν άνθρωπο που θα συναντήσουν, αλλά σύμφωνα με την βασική δομή της μυθολογίας και του φολκλόρ παντού, αυτό που αληθινά απαιτούν είναι σεβασμό στην ύπαρξη τους και στον (μετα)φυσικό τους χώρο- που είναι η ίδια η φύση σαν κάτι άγνωστο και με τη δική του θέληση- και αλίμονο σε όποιον κάνει το λάθος να παραβεί τους κανόνες και τις απαιτήσεις τους. Είναι όντα σκληρά στην διαπραγμάτευση και μπορούν να παγιδεύσουν με μια συμφωνία, στην ανθρώπινη γλώσσα, που υποτίθεται ότι είναι προνομιακό πεδίο για τους ανθρώπους, τον οποιονδήποτε. Για αυτό κάποιος πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός όταν συνομιλεί με ένα ξωτικό, γιατί μπορεί να παγιδεύσει τον ίδιο του τον εαυτό. Πράγμα που δεν σημαίνει τίποτα άλλο, παρά ότι κάποιος πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός, απέναντι στις δυνάμεις της φύσης και γενικά απέναντι στο άγνωστο. Όπως πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός απέναντι στην ίδια του την γλώσσα και την δομή της, που κάποιες φορές είναι ένα εργαλείο που μας ξεπερνάει.
Τα ξωτικά, σχεδόν πάντα, θα απαιτήσουν κάτι, ίσως κάτι πολύ ασήμαντο όπως ένα ζαχαρωτό, ή την πιο απλή αλλά σωστή λέξη και πράξη, κάτι που πάλι σημαίνει ότι παλιότερα οι άνθρωποι, βαθιά μέσα στην συνείδηση τους και άρα και στην μυθολογία τους, ήξεραν ότι ήταν αυτοί που όφειλαν στην φύση, στις δυνάμεις της και σε κάθε άγνωστη δύναμη-κάτι που όχι μόνο έχει ξεχαστεί σήμερα, αλλά ισχύει εδώ και κάποιους αιώνες το αντίθετο. Διαβάζοντας κάποιες αναφορές για το φολκλόρ διάφορων πολιτισμών, βρήκα ότι στα ξωτικά δεν πρέπει να απαντάς με το «ευχαριστώ» για κάποιο καλό που σου έκαναν και το «συγνώμη», για κάποιο σφάλμα σου, αλλά με το «είμαι ευγνώμων» και το «δεν το γνώριζα». Κι αυτό γιατί το “ευχαριστώ” είναι άμεση αναγνώριση ενός χρέους, που θεωρείς όμως δεδομένο και το “συγγνώμη” είναι αποδοχή ενός σφάλματος που το έχεις διαπράξει και δεν μπορείς πια να κάνεις τίποτα για αυτό- όπως είναι τόσο σύνηθες στα μέλη του ανθρώπινου είδους αναμεταξύ τους και απέναντι στα άλλα είδη και στην φύση. Αντίθετα το “είμαι ευγνώμων” δείχνει ταπεινότητα απέναντι σε μια ευεργεσία που την αναγνωρίζεις ως τέτοια, και το “δεν το γνώριζα” σημαίνει αποδοχή της άγνοιας και απόφαση από εδώ και πέρα να ξέρεις.
Η λέξη “fairy” πηγάζει ετυμολογικά από την λατινική λέξη “fata”, που σημαίνει η “μοίρα” (η θεά της μοίρας), που πάλι εννοιολογικά παραπέμπει σε δυνάμεις άγνωστες, εκτός του ανθρώπινου ελέγχου, για τον αρχαίο κόσμο. Την πρωτοκαθεδρία αναφοράς -στον αγγλοσαξονικό κόσμο γιατί ανάλογοι μύθοι υπάρχουν σε πολλούς πολιτισμούς- την έχει ο Gervase of Tilbury, Άγγλος κληρικός και δικηγόρος του εκκλησιαστικού κανονικού δίκαιου, που έζησε τον 12ο αιώνα, ο οποίος ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές και συγκέντρωσε ιστορίες φολκλόρ και λαϊκών δοξασιών, για αλλόκοτα μυστικά πλάσματα της φύσης, που ήταν ταυτόχρονα κακά και καλά, επικεντρώνοντας, στις ιστορίες του, στην ηθική σημασία και αναγκαιότητα να είναι κανείς καλός άνθρωπος και χριστιανός. Κάτι που δείχνει πόσο βαθιά ριζωμένες είναι αυτές οι ιστορίες -ειδικά στον αγγλοσαξονικό κόσμο- καθώς ακόμα και η πρόσφατη σχετικά χριστιανική θρησκεία τις χρησιμοποίησε, παρόλο που πήγαζαν από πολύ παλιότερα παγανιστικά χρόνια.
Οι πιο συνήθεις ονομασίες και τα είδη των ξωτικών στα νησιά της σημερινού Ηνωμένου Βασιλείου, και στην Βόρεια Ευρώπη, ήταν Pixies, Elves, Goblins, Trolls, και Leprechauns, ενώ στην Ιρλανδία, φοβόντουσαν να αναφερθούν σε αυτά τα όντα με το όνομα τους κι για αυτό τα αποκαλούσαν “μικρούς ανθρώπους” ή “γείτονες”. Οι άνθρωποι απέφευγαν με πολύ προσοχή τα μέρη τα οποία θεωρούνταν κατοικίες και περάσματα των ξωτικών, ενώ ήταν μεγάλο σφάλμα και κακοτυχία να σκάψεις ή να χτίσεις σε αυτά. Όταν πίστευαν ότι είχαν χτίσει τα σπίτια τους, στα περάσματα των “μικρών ανθρώπων” γκρέμιζαν την γωνία του σπιτιού, που πίστευαν ότι τους έκλεινε τον δρόμο, ή φρόντιζαν να έχουν ανοικτή την πίσω και την μπροστά πόρτα του σπιτιού τους, συνέχεια, ώστε τα ξωτικά να μπορούσαν να περάσουν, για να μην προκαλέσουν έτσι την οργή τους, αν τους έκλειναν τον δρόμο τους. Όλα σημεία και ενδείξεις της τοπικής αρχέγονης κουλτούρας, που είχε έναν ενστικτώδη, πολύ δυνατό και αναμφισβήτητο σεβασμό και φόβο για τις άγνωστες και μυστηριώδεις δυνάμεις, του δάσους, της φύσης, μιας άλλης αόρατης διάστασης.
Εκτός από τον αγροτικό λαϊκό πολιτισμό της Αγγλίας, της Σκωτίας, της Ουαλίας, της Ιρλανδίας και της Κορνουάλης, από όπου η ύπαρξη των ξωτικών έχει τις ρίζες του στους διάφορους αρχαίους και παράλληλους κέλτικους πολιτισμούς, η παράδοση περί ανάλογων πλασμάτων, που υπάρχουν ανάμεσα στον κόσμο των θεών και των ανθρώπων, σε μια παράλληλη διάσταση, συναντάται και στις φυλές των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής, στις φυλές της Αρκτικής περιοχής, στην σημερινή Λατινική Αμερική, στον αραβικό κόσμο και γενικά στον πολιτισμό της μέσης ανατολής.
Στον τελευταίο συναντάμε το “Jinn” ή αλλιώς “Genie”, που είναι όντα που κατοικούν στη φύση, σε βράχους, δέντρα ή κάτω από τη γη, και είναι συνήθως όντα με κακή προαίρεση απέναντι στους ανθρώπους, ή στην καλύτερη αδιάφορα, όπου πάντα έχουν πανουργία στην συμπεριφορά τους και σκληρότητα, όταν νιώσουν ότι αδικούνται από τους ανθρώπους. Παρόλα αυτά, ένας άνθρωπος μπορεί με τους κατάλληλους χειρισμούς, να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις τους, υπέρ του- και από εκεί είναι που πηγάζει ο σχετικά σύγχρονος μύθος και της πρόσφατης δικής μας ποπ κουλτούρας, για το “τζίνι”, που αν το παγιδεύσεις με κάποιο τρόπο, σου εκπληρώνει κάποιες ευχές (συνήθως 3). Αξιοσημείωτο, είναι ότι το αυστηρό Ισλάμ, αποδέχεται την ύπαρξη τους, παρόλο που προφανώς έχουν κι αυτά τα όντα τις ρίζες της ύπαρξης τους, σε εποχές παγανιστικές της μέσης ανατολής.
Στο ισπανόφωνο φολκόρ της Ιβηρικής Χερσονήσου και της Λατινικής Αμερικής όπως και στις Φιλιππίνες συναντάμε το “Duende”, που βγαίνει από την φράση “dueño de casa” , που σημαίνει “αυτός που κατοικεί μέσα στο σπίτι”. Στο Μεξικό πιστεύουν ότι αυτά τα όντα κατοικούν στους τοίχους των σπιτιών, ενώ στη νότια ήπειρο της Λατινικής Αμερικής, θεωρούν ότι κατοικούν στα τροπικά δάση, σε δέντρα και βράχους και είναι φύλακες των ιερών δασών, όπως και στις Φιλιππίνες. Υπάρχουν-κι εδώ – κακά και καλά Duende, ανάλογα με την συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι τους, και στην καλή περίπτωση, βοηθάνε τους ανθρώπους που έχουν χαθεί στα μεγάλη δάση να βρουν το δρόμο τους και να βγουν από αυτά, ενώ θεωρείται μεγάλη ασέβεια που φέρνει κακοτυχία, λόγω του θυμού που θα προκαλέσεις σε αυτά τα όντα, αν πατήσεις ή καταστρέψεις το μέρος που ζουν. Κάτι που πρέπει να είναι οικουμενικό, μια και το συναντάμε σχεδόν παντού, στο φολκλόρ που αναφέρεται σε παρόμοια όντα· και είναι κάτι που δείχνει την ενστικτώδη ανάγκη των πιο παλιών πολιτισμών να κρατάνε την αναγκαία απόσταση από τη φύση, λόγω σεβασμού.
Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι ο Sir Arthur Conan Doyle, ο συγγραφέας δημιουργός του μυθικού Sherlock Holmes, πίστευε ακράδαντα στα ξωτικά, σαν πνευματικές υπαρκτές οντότητες.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, που προσπαθούν να εξηγήσουν ορθολογικά την επίμονη ύπαρξη αυτών των πλασμάτων στο φολκλόρ τόσων πολιτισμών. Μια θεωρία ιστορική και ανθρωπολογική-δεν το έψαξα αρκετά για να ξέρω αν είναι αρκετά τεκμηριωμένη για να θεωρηθεί αληθινά επιστημονική- είναι ότι στα αρχαϊκά χρόνια υπήρχαν φυλές μικρόσωμων ανθρώπων, οι οποίες είχαν ακόμα την τεχνολογία του λίθου, όταν φυλές πιο μεγαλόσωμων ανθρώπων που είχαν ήδη την τεχνολογία του σιδήρου, εισέβαλαν στις περιοχές τους, και τους ανάγκασαν, καθώς αυτοί μειονεκτούσαν, ειδικά τεχνολογικά, να υποχωρήσουν στο βάθος των δασών και σε μια συνεχής απόκρυψη, όπου χρησιμοποιούσαν διάφορα “μαγικά” τρικ για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις καινούργιες πιο μεγαλόσωμες φυλές, όταν συναντιόντουσαν, έστω και τυχαία. Κάτι που μετά από χιλιάδες χρόνια, έμεινε στην μυθολογία των σύγχρονων ανθρώπων, σαν την γνωστή παράδοση των ξωτικών. Ένα παράδοξο στοιχείο, που ενισχύει, ως ένδειξη μόνο, αυτή την θεωρία, είναι ότι τα ξωτικά θεωρείται ότι έχουν ένα μεγάλο φόβο για κάθε τι που είναι φτιαγμένο από σίδερο.
Άλλη μια θεωρία, προσδιορίζει τα ξωτικά σαν τους νεκρούς της κοινότητας, ειδικά αυτούς που πέθαναν αναίτια και άδικα, που συνεχίζουν την ύπαρξη τους, δίπλα στην κοινότητα τους, με ένα ριζικά διαφορετικά τρόπο, μέσω μιας άλλης διάστασης, ανάμεσα στην διάσταση των νεκρών και την διάσταση των ζωντανών. Τέλος, μια χριστιανική θρησκευτική θεωρία-δεν ξέρω αν αναγνωρίζεται από κάποιο μεγάλο γνωστό δόγμα-, αναφέρει ότι τα ξωτικά είναι έκπτωτοι άγγελοι, όπου όταν έγινε η ανταρσία των αγγέλων στον ουρανό, με αρχηγό τους τον Σατανά, κάποιοι άγγελοι δεν διάλεξαν ξεκάθαρα πλευρά και έτσι κατέληξαν να μην είναι ούτε στο παράδεισο με τον Θεό, ούτε στην κόλαση σαν δαίμονες με τον Σατανά, αλλά έμειναν, κάπου στην μέση και κατέληξαν τελικά στη γη, δίπλα στους ανθρώπους.
Όπως έγραψα στην αρχή, θα ακολουθήσει κάποια στιγμή κι ένα 2ο μέρος, όπου θα αναφέρονται παράξενες και ανεξήγητες εμπειρίες, πρόσφατες, σύγχρονων ανθρώπων της εποχής μας ή κοντά σε αυτή, που μοιάζουν με συναντήσεις με ξωτικά.
Πιο κάτω ένα ποίημα του William Butler Yeats:
Faeries, come take me out of this dull world,
For I would ride with you upon the wind,
Run on the top of the dishevelled tide,
And dance upon the mountains like a flame.
William Butler Yeats, ‘The Land of Heart’s Desire,’ 1894
Αποτολμώντας μια μετάφραση, που σίγουρα δεν είναι η ιδανική φιλολογικά:
Ξωτικά ελάτε και πάρτε με μακριά από αυτόν το βαρετό κόσμο
Γιατί με χαρά θα πέταγα μαζί σας στην κορυφή του ανέμου
Τρέχοντας μαζί σας στην ταραγμένη παλίρροια
Και χορεύοντας στις κορυφές των βουνών σαν μια φλόγα
Πηγές:
https://www.newworldencyclopedia.org/entry/fairy
https://en.wikipedia.org/wiki/Duende
https://fiveminutehistory.com/the-history-of-fairies/
https://www.britannica.com/topic/jinni
https://www.youtube.com/watch?v=8Ngw4eIkNwk
Tags: angels , Arthur Conan Doyle , article , Duende , dueño de casa , elf , elves , fairies , fairy , fata , genie , Gervase of Tilbury , goblins , god , Jinn , leprechauns , pixies , satan , Sherlock Holmes , The Weird Side Daily , trolls , άγγελοι , Αγγλία , Αμερική , άρθρα , άρθρα φανταστικού , άρθρο , άρθρο φανταστικού , Βαγγέλης Βενιζέλος , γείτονες , δάση , ευχές , θεός , θεωρία , θεωρίες , Ιρλανδία , κακό , καλό , κέλτικος πολιτισμός , κόλαση , λαογραφία , μαγεία , μαγικά , Μεξικό , μικροί άνθρωποι , μυθολογία , μύθος , μυστήριο , μυστηριώδεις δυνάμεις , νεκροί , νεκρούς , ξωτικά , ξωτικών , Ουαλία , παράδεισος , παράλληλοι κόσμοι , παράλληλος κόσμος , σατανάς , Σκωτία , σπίτι , σπίτια , τεχνάσματα , τζίνι , τρολ , φαντασία , Φιλιππίνες , φυλές , φύση
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.