Ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ είναι ένας καλλιτέχνης που σήμερα δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Παρόλα αυτά, στην εποχή του υπήρξε μία σχετικά άγνωστη φιγούρα της λογοτεχνίας ενώ βιοπορίστηκε με δυσκολία σε αρκετές στιγμές της ζωής του. Οι πολλές ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα και του ψυχισμού του, τον καθιστούσαν διαφορετικό- ίσως και παράταιρο- σε σχέση με τους συνανθρώπους του. Αυτή του η διαφορετικότητα εμφυσήθηκε και στα έργα του οδηγώντας στη δημιουργία μερικών εκ των αριστουργημάτων της λογοτεχνίας του τρόμου. Επονομαζόμενος και ως ο βασιλιάς του κοσμικού τρόμου, ο Λάβκραφτ επέδειξε μία σχεδόν ορμέμφυτη έλξη με τη θάλασσα και το διάστημα. Από τη «Σκιά πάνω από το Ίνσμουθ» στο «Χρώμα από το Διάστημα», ο φόβος για τη θάλασσα και το διάστημα αποτελούν επαναλαμβανόμενα θέματα στα λογοτεχνικά κείμενά του. Ποιες ήταν όμως οι σκέψεις του Λάβκραφτ σχετικά με τη θάλασσα και το διάστημα;
Η θάλασσα και τα πλάσματα που ενδημούν στα μυστηριώδη νερά της συνιστούν συχνά την πηγή του τρόμου που καταδυναστεύει τους πρωταγωνιστές των ιστοριών του μεγάλου συγγραφέα. Το υδάτινο στοιχείο κυριαρχεί τόσο στην Μυθολογία Κθούλου όσο και σε άλλα έργα του Λάβκραφτ. Οι Μεγάλοι Παλαιοί ομοιάζουν κατά βάση με πλάσματα της θάλασσας· ο Κθούλου με τα πλοκάμια του, ο Δαγών που έχει μορφή αμφίβιου. Ακόμα και ο Άζαθοθ, ο οποίος ανήκει στους Εξώτερους θεούς, έχει μορφή που θυμίζει θαλάσσιο ον. Η Ρ’λυέ, ο τόπος της κατοικίας του Κθούλου, είναι μία βυθισμένη πόλη σε κάποιο σημείο του Ειρηνικού Ωκεανού. Η εμμονή του Λάβκραφτ με το υδάτινο στοιχείο θα επηρεάσει και τον κοντινό του φίλο, Ρόμπερτ Χάουαρντ, συγγραφέα έργων όπως ο Μάγος από την Ατλαντίδα.
Γιατί όμως ο Λάβκραφτ εμμένει τόσο πολύ στο υδάτινο στοιχείο ως παράγοντα του φόβου; «Το παλαιότερο και πιο ισχυρό συναίσθημα της ανθρωπότητας είναι ο φόβος. Και το παλαιότερο και ισχυρότερο είδος φόβου είναι ο φόβος για το άγνωστο», σημειώνει σε ένα απόφθεγμά του ο μεγάλος συγγραφέας. Και τι πιο άγνωστο από την θάλασσα; Η άπλετη έκτασή της και το σκοτάδι που κρύβει στα βαθύτερα σημεία της, καθιστούν ένα τεράστιο μέρος της άγνωστο ακόμη και σήμερα· ίσως μάλιστα να γνωρίζουμε περισσότερα για το διάστημα παρά για τον ίδιο τον βυθό. Ο τόπος όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Λάβκραφτ, το παραθαλάσσιο Providence του Rhode Island, ενδεχομένως να αποτέλεσε μία περαιτέρω επιρροή για τον ίδιο και την σχέση του με τη θάλασσα.
Εξίσου σημαντική επιρροή για τον Λάβκραφτ αποτελεί ο φόβος για το διάστημα και τα μυστικά του. Το διήγημά του «Colour out of Space», που μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη το 2019 με πρωταγωνιστή τον Νίκολας Κέιτζ, καταπιάνεται με μία πόλη η οποία έχει μολυνθεί από έναν μετεωρίτη που έπεσε σε αυτή πριν από πολλά χρόνια. Ταυτόχρονα, οι Μεγάλοι Παλαιοί αποτελούν ένα σύνολο οντοτήτων που προέρχονται από το διάστημα και κυβέρνησαν τη Γη, προτού πέσουν σε έναν σχεδόν νεκρικό λήθαργο.
Σχετικά με το διάστημα, ο Λάβκραφτ είναι αρκετά ενδελεχής σε μερικά από τα φιλοσοφικά κείμενά του. Προσπαθεί να συλλάβει και, παράλληλα, να ορίσει τη θέση του ανθρώπου στον χωροχρόνο. «Τίποτα δεν αναστατώνει περισσότερο τον εδραιωμένο εγωισμό και την αλαζονεία μας από την συνειδητοποίηση της απόλυτης ασημαντότητας του ανθρώπου σχετικά με τη θέση του στο χρόνο και το διάστημα» σημειώνει δηκτικά. «Πριν μια ώρα δεν υπήρχαμε και σε μία ώρα θα έχουμε σταματήσει να υπάρχουμε» συνεχίζει αναφερόμενος στη χρονική σημασία του ανθρώπου στον κόσμο.
Στο ίδιο δοκίμιο, ο Λάβκραφτ συνεχίζει: «Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι το σύμπαν δεν έχει όρια. Ποιο μυαλό μπορεί να τολμήσει να αναπαραστήσει εκείνα τα απομακρυσμένα βασίλεια όπου η μορφή, οι διαστάσεις, η ύλη και η ενέργεια μπορεί συνολικά να υπόκεινται σε αφάνταστες μετατροπές και γκροτέσκες αναπαραστάσεις. Όλα όσα γνωρίζουμε, βλέπουμε, ονειρευόμαστε ή φανταζόμαστε δεν είναι παρά ένας κόκκος σκόνης στο άπειρο. Είναι πρακτικά ένα τίποτα, ή, στην καλύτερη περίπτωση, τίποτα παραπάνω από ένα μαθηματικό σημείο».
Παρόλα αυτά, καταλήγει λέγοντας ότι «ενώ όλες αυτές οι σκέψεις μπορεί να εξυπηρετούν την υποτίμηση της υπόθεσης ενός μικροπρεπούς φιλοσόφου, δεν πρέπει να αποθαρρύνουν την ανθρωπότητα από την αφοσίωση στα ιδεώδη που πάντοτε επεδίωκε να ακολουθήσει. Η ζωή και η ανθρωπότητα έχουν τη θέση τους στο σχέδιο της φύσης, όσο άπειρος κι αν είναι ο κόσμος. Και οι νόμοι της φύσης παραείναι προφανείς και καθορισμένοι για να δικαιολογείται ένα συναίσθημα ματαιότητας και αναταραχής. Η ουσιαστική πραγματικότητα και λογική των σκοπών και του ηθικού μας κώδικα πρέπει, παρά τις ανακαλύψεις της επιστήμης, να είναι προφανείς ακόμη και στον πιο απόλυτο υλιστή».
Έχει σημασία να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι οι παραπάνω απόψεις του Λάβκραφτ καταγράφονται σε ένα δοκίμιο του 1918, προτού δηλαδή ο συγγραφέας εντρυφήσει σε αυτό που αποκαλούμε σήμερα «κοσμικό τρόμο» (συγκεκριμένα το «Κάλεσμα του Κθούλου» γράφτηκε το 1926). Η «απόλυτη ασημαντότητα» του ανθρώπου σχετικά με το σύμπαν γίνεται ιδιαίτερα προφανής στα διηγήματά του που εντάσσονται στο συγκεκριμένο υποείδος του τρόμου.
Συνοψίζοντας, συνειδητοποιούμε ότι τόσο η θάλασσα όσο και το διάστημα αποτελούν μερικές από τις πιο αρχέγονες πηγές φόβου για τον άνθρωπο. Και ο Λάβκραφτ το αντιλαμβανόταν καλά αυτό. Πιθανότατα και να το βίωνε κι ο ίδιος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι βασιζόμενος στον πηγαίο φόβο του ανθρώπου για το άγνωστο, ο οποίος εκπορεύεται τόσο μέσα από την απεραντότητα του σύμπαντος όσο και από το υδάτινο χάος, ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ δημιούργησε μερικά από τα σημαντικότερα και πιο αγαπητά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας τα οποία, στη συνείδηση πολλών από εμάς, μονάχα με έναν κόκκο σκόνης δεν μοιάζουν.
Εξωτερικές Πηγές: https://skullsinthestars.com/2008/04/11/lovecraft-on-time-and-space/
http://www.antipope.org/charlie/blog-static/2013/11/what-scared-h-p-lovecraft.html
Tags: Colour out of space , H.P. Lovecraft , Howard Philips Lovecraft , Lovecraft , Lovecraft sea , Lovecraft space , Nicholas Cage , weird , αλλόκοτο , Κθούλου , Λάβκραφτ , Λάβκραφτ Διάστημα , Λάβκραφτ θάλασσα , Λάβκραφτ Χρώμα από το διάστημα , Λογοτεχνία , Μεγάλοι Παλαιοί , Μυθολογία Κθούλου , Ρ'λυέ , Ρόμπερτ Χάουαρντ , Σκιά πάνω από το Ίνσμουθ , τέχνη , Το Κάλεσμα του Κθούλου , Φιλοσοφία Λάβκραφτ , Χ. Φ. Λάβκραφτ
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.