O Sigmund Freud είχε πει την ατάκα “Horror came from the uncanny”, εννοώντας πως ο τρόμος είναι αυτό το περίεργο, το μυστηριώδες, αυτό που μας προκαλεί μια άβολη ανησυχία. Η μουσική στις ταινίες τρόμου και μυστηρίου έχει σχεδιαστεί με σκοπό να αυξήσει τους χτύπους της καρδιάς μας, να προκαλέσει στρες, ανατριχίλα και αγωνία που θα αισθάνεται ο θεατής και κατά τη διάρκεια, αλλά και πιθανότατα και ύστερα από το τέλος της παρακολούθησης. Ειδικοί έχουν ερευνήσει ποια είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν μια ταινία τρόμου καλή ταινία και αυτά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: ένταση, ταύτιση και μη ρεαλισμός.
1) Ένταση: απαραίτητη για μια ταινία τρόμου/θρίλερ, εφόσον σκοπός είναι να ανεβεί η αδρεναλίνη. Αυτό εκπληρώνεται με διάφορους τρόπους και ένας από τους κυριότερους είναι η χρήση μουσικής και ήχου. Παρατηρούμε ότι από την αρχή της ιστορίας της μουσικής στον κινηματογράφο οι μέθοδοι έχουν αλλάξει, πόσο μάλλον και το στυλ της μουσικής που θα χρησιμοποιηθεί κάθε φορά. Σε παλαιότερους καιρούς ήταν συχνότερο να επιλέγουν κομμάτια κλασικής μουσικής ή άλλα βαριά κομμάτια, στα οποία υπήρχε η υπόνοια της ορχήστρας και το αποτέλεσμα ήταν κάτι πομπώδες, μελοδραματικό και σίγουρα επιβλητικό. Αυτού του είδους soundtracks, τα εμπεριείχαν συνήθως ταινίες με το στοιχείο του υπερφυσικού, το τερατώδες και το «αφύσικο», όπως Dracula (1931) και Dr. Jekyll and Mr. Hyde (Δόκτωρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ, 1941), εκεί που δινόταν και η μεγαλύτερη έμφαση. Μιλάμε για κάτι άγνωστο, ξένο, σχεδόν εξωγήινο θέμα για το κοινό, που φυσικά θα έπρεπε να ακολουθείται από μια μουσική που προκαλεί δέος και με τον τρόπο της έναν φόβο και μια αποστασιοποίηση από αυτό το «κακό».
Στη συνέχεια όταν έκανε την εμφάνισή του το ψυχολογικό θρίλερ και οι ταινίες τρόμου με κατά συρροή δολοφόνους, η μουσική άρχισε να γίνεται πιο αισθαντική, να αφορά περισσότερο τον θεατή και να τον χτυπά όχι μόνο στο συναίσθημα αλλά και στο νευρικό του σύστημα. Φάλτσες νότες, ψιλές χορδές που ακούγονται σαν ξεκούρδιστες, διαπεραστικοί ήχοι που θυμίζουν νυχιές σε μαυροπίνακα είναι μερικά από τα στοιχεία που βοηθούν στη δημιουργία της αίσθησης πως οι θεατές είναι «περικυκλωμένοι» και όπου να’ ναι ο δολοφόνος θα έρθει να τους πιάσει. Όσον αφορά τους υπόλοιπους ήχους, μια απλή κραυγή μπορεί να είναι αυτή που προμηνύει το θάνατο, στις συνήθεις περιπτώσεις που ο δολοφόνος είναι πολύ κοντά στο θύμα και έτσι ο θεατής ξέρει ήδη ποια είναι η συνέχεια. Βήματα, οι σταγόνες της βροχής, το τρίξιμο της πόρτας, το τικ – τακ του ρολογιού, ο άνεμος που χτυπάει τα παραθυρόφυλλα, ακόμα και οι ήχοι των νυχτερινών πουλιών ή των εντόμων και άλλα τέτοια φυσικά ακούσματα, που φαινομενικά είναι τυχαία και καθημερινά, καταφέρνουν να «ντυθούν» με την ιδιότητα του μηνύματος ότι «κάτι δεν πάει καλά».
2) Συνεχίζοντας την από πάνω σκέψη, αυτοί οι τόσο φυσικοί ήχοι δίνουν την ιδέα στο θεατή πως αυτό που συμβαίνει ή πρόκειται να συμβεί στην/ον πρωταγωνίστρια/η της ταινίας είναι πολύ πιθανόν να συμβεί και στους ίδιους από τη στιγμή που και αυτοί έχουν ξύλινο πάτωμα (εκεί που ακούγονται τα «ύποπτα» βήματα) ή όταν μια μέρα καταιγίδας ακούν διάφορα χτυπήματα στις πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού τους. Σε αυτού του είδους την ταύτιση ποντάρουν οι δημιουργοί τέτοιων ταινιών. Επιπλέον θεωρούν πιο πιθανό να τους επιτεθεί κάποιος συνάνθρωπος, παρά κάποιος λυκάνθρωπος και αυτή η σκέψη είναι που τους τρομάζει περισσότερο. Εξαιτίας αυτού οι θεματικές παίζουν πολύ και με την επικαιρότητα: Τι τρομάζει περισσότερο τον κόσμο την τάδε εποχή; Τι ακούγεται πιο πολύ στα νέα; Ο πόλεμος και η έξαρση της βίας παίζουν καθοριστικούς ρόλους.
Σε αυτή την κατηγορία ωστόσο θα μπορούσαμε να εντάξουμε και τις ταινίες που σχετίζονται με εφήβους ή μία ομάδα ανθρώπων που τους ενώνει κάτι, που ενώ στην αρχή της ταινίας έχουν σκοπό να περάσουν καλά, στη συνέχεια καταδιώκονται από ένα μανιακό κατά συρροή δολοφόνο, ο οποίος συνήθως είναι και κατά κάποιο τρόπο αθάνατος και πάντα καταφέρνει να ξεφύγει. Κλασικά παραδείγματα είναι τα Scream (Κραυγή Αγωνίας, 1996) και I Know What You Did Last Summer (Ξέρω τι κάνατε πέρυσι το καλοκαίρι, 1997), που είναι από τις χαρακτηριστικές ταινίες splatter του είδους. Η θεματική είναι ίδια με αυτήν που περιέγραψα παραπάνω, ενώ προς το τέλος της ταινίας μένει το «τελευταίο κορίτσι», the final girl όπως ονομάζεται, το οποίο σώζει τον εαυτό του και – καμιά φορά – νικά το δολοφόνο. Είναι από τις ταινίες που ο κόσμος μπορεί να ταυτιστεί πιο εύκολα, να νιώσει περισσότερο ότι τους αφορά το περιεχόμενο και ταυτόχρονα να αναζητούν ένα καλύτερο τέλος.
3) Το τελευταίο χαρακτηριστικό που έχει σχέση με το «μη ρεαλισμό» σε ένα θρίλερ μπορούμε να το βρούμε σε διάφορους τύπους: παλαιότερα στις ταινίες με το υπερφυσικό στοιχείο και τις τερατώδεις μορφές, τα νεότερα χρόνια σε αυτές με το υπερφυσικό στοιχείο και τα πνεύματα, τους δαιμονισμούς, αόρατες απειλές και επιστημονική φαντασία, που αφορούν όμως τον κόσμο μας, το σύμπαν και το άγνωστο που το περικλείει. Οι τύποι που είναι πιο κοντά στο σήμερα καταφέρνουν να μεταδώσουν στο θεατή πως αυτό που παρακολουθούν, μπορεί να μη μοιάζει αρκετά πιθανό να συμβεί, αλλά δεν το αποκλείουν. Παρόλα αυτά άμεση ταύτιση δεν υπάρχει, οπότε θα λέγαμε πως αυτή η κατηγορία είναι ενδιάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη. Επομένως η μουσική υπόκρουση που επιλέγουν πολλές φορές θα βρίσκεται στο μεταίχμιο του πραγματικού και μη πραγματικού, ώστε να υπάρχει αυτό το μυστήριο του άπιαστου, αυτού που είναι κοντά αλλά ποτέ δεν κατακτάς πλήρως.
Tags: article , dark , Dr. Jekyll and Mr. Hyde , Dracula , horror , I know what you did last summer , Movies , scary , Scream , Sigmund Freud , splatter , ανατριχίλα , βία , Δολοφόνοι , ένταση , εποχή , θρίλερ , Κινηματογράφος , μη ρεαλισμός , Μουσική , νότες , πόλεμος , Ταινίες , ταύτιση , τρόμος , Υπερφυσικό , Φόβος , Ψυχολογικό Θρίλερ
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.