Ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος πλησιάζει σταδιακά προς το τέλος του και βρίσκει την Γερμανία ηττημένη κατά κράτος. Καλείται να μαζέψει τα κομμάτια της και να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της. Το καταφύγιο για τους πολίτες από όλες τις φρικτές καταστάσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν καθημερινά δεν είναι άλλο από την τέχνη. Μια τέχνη που δεν θα βασίζεται στον ρεαλισμό, μιας και από αυτόν θέλουν να ξεφύγουν, αλλά θα αγγίζει τα όρια του υπερφυσικού, του μυστικισμού και του τρόμου. Και ίσως κάπως έτσι να γεννήθηκε αυτό που εμείς σήμερα ονομάζουμε γερμανικό εξπρεσιονισμό.
Στην προσπάθεια της να ανακάμψει μετά το τέλος του πολέμου, η γερμανική κινηματογραφική βιομηχανία θα καταπιαστεί με ταινίες που αφορούσαν ντεντέκτιβ ή κατασκόπους αλλά θα αγγίξουν και ιδιαίτερες θεματολογίες, όπως η σεξουαλική εκμετάλλευση και η ομοφυλοφιλία. Παρόλη την επιτυχία των συγκεκριμένων φιλμ, υπήρξαν και καλλιτέχνες που θέλησαν να πειραματιστούν περαιτέρω, επιθυμώντας να φέρουν τον εξπρεσιονισμό στον κινηματογράφο.
Ο εξπρεσιονισμός είναι ένα πρωτοποριακό κίνημα, το οποίο γεννήθηκε γύρω στο 1910. Αναπτύχθηκε κυρίως στον χώρο της ζωγραφικής, παρόλα αυτά επηρέασε και το θέατρο, τη λογοτεχνία και την αρχιτεκτονική. Κύριο χαρακτηριστικό ενός εξπρεσιονιστή είναι η παραμόρφωση της πραγματικότητας ενώ σχεδόν σε όλα τα έργα αυτού του κινήματος συναντάμε ένα καταθλιπτικό κλίμα.
Το 1919 λοιπόν, οι ως τότε άγνωστοι Καρλ Μάγερ και Χανς Γιάνοβιτς θα παραδώσουν στην εταιρεία Decla ένα παράξενο και αρκετά αντισυμβατικό σενάριο. Για την κινηματογράφηση της ιστορίας τους επιθυμούσαν ένα έντονο στυλιζάρισμα και οι σκηνογράφοι της ταινίας, Χέρμαν Βαρμ, Βάλτερ Ράιμαν και Βάλτερ Ρέριγκ, αποφάσισαν να της δώσουν ένα εξπρεσιονιστικό ύφος. Η ταινία θα έχει τον τίτλο Το εργαστήρι του Δρ. Καλιγκάρι και θα καταφέρει να προκαλέσει αίσθηση παγκοσμίως, με αποτέλεσμα να γεννηθεί ένα νέο κινηματογραφικό είδος.
Στην ταινία, συναντάμε παραμορφωμένα σχήματα, όπως αρμόζει σε ένα εξπρεσιονιστικό έργο άλλωστε, ενώ οι ηθοποιοί διακρίνονται για το υπερβολικό μακιγιάρισμα και την παράξενη κινησιολογία τους. Ταυτόχρονα, τεράστια σημασία παίζει η μιζανσέν, τα σκηνικά εν ολίγοις, όπου οι χαρακτήρες μας γίνονται ένα μαζί της και δεν κινούνται απλά μέσα σε αυτήν. Βέβαια, όλο αυτό το ακραίο στυλιζάρισμα χρησιμοποιείται για να εξυπηρετήσει την ιστορία της ταινίας, όπου μας δίνετε η οπτική ενός τρελού. Με το πέρασμα των χρόνων όμως κι ενώ ο γερμανικός εξπρεσιονισμός έχει εξελιχθεί σε κανονικό είδος, αυτή η παραμόρφωση της πραγματικότητας δεν θα χρειαστεί να δικαιολογηθεί μέσα από το σενάριο.
Η μεγάλη επιτυχία της ταινίας οδήγησε κι άλλους δημιουργούς στο να πειραματιστούν με αντίστοιχο ύφος. Υπήρχε και μεγάλη προτροπή από τα στούντιο, μιας και πίστευαν πως ένα τόσο ιδιαίτερο είδος μπορεί να σταθεί εμπορικά ακόμη και στη διεθνή αγορά. Κυρίως χρησιμοποιείται σε ιστορίες φαντασίας και τρόμου, με χαρακτηριστικότερες τις Nosferatu (1922), Die Nibelungen (1924), Metropolis ( 1927) και Μ (1931).
Ένα πλέγμα συνθηκών όμως οδήγησε στην σταδιακή εξαφάνιση του είδους, με τελειωτικό χτύπημα φυσικά την εγκαθίδρυση του ναζιστικού καθεστώτος στη Γερμανία. Οι μεγάλοι εκπρόσωποι του κινήματος, όπως ο Μούρναου και ο Λανγκ έφυγαν για την Αμερική και έτσι κάπου στις αρχές του ’30 ο γερμανικός εξπρεσιονισμός έσβησε νωρίς. Ή τουλάχιστον φαινομενικά, μιας και κατά μία έννοια συνεχίζει να υπάρχει μέχρι και σήμερα. Από τότε που οι γερμανοί δημιουργοί εγκατέλειψαν την χώρα τους, το Χόλλυγουντ αρχίζει και αυτό να εμφανίζει εξπρεσιονιστικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα στις ταινίες τρόμου ή στο είδος του φιλμ νουάρ. Αντίστοιχα στοιχεία εμφανίζονται και σε διάφορα έργα καλλιτεχνών, όπως ο Άλφρεντ Χίτσκοκ ή ο Τιμ Μπάρτον. Μπορεί ο γερμανικός εξπρεσιονισμός να μη διήρκεσε αρκετά, παρόλα αυτά άφησε για τα καλά το στίγμα του στην κινηματογραφική τέχνη.
Tags: Decla , Die Nibelungen , Film , Metropolis , Nosferatu , The Weird Side Daily , Α’ Παγκοσμίος Πόλεμος , Άλφρεντ Χίτσκοκ , Αμερική , άρθρα , άρθρο , αρχιτεκτονική , Βάλτερ Ράιμαν , Βάλτερ Ρέριγκ , Γερμανία , Γερμανικός εξπρεσιονισμός , Δημήτρης Τάσκου , εξαφάνιση , επιτυχία , έργα , έργο , Ζωγραφική , Ηθοποιοί , ηθοποιός , ήττα , Θέατρο , ιστορία , ιστορίες τρόμου , ιστορίες φαντασίας , καλλιτέχνες , καλλιτέχνης , Καρλ Μάγερ , καταθλιπτικό κλίμα , κατάσκοποι , κατάσκοπος , καταφύγιο , κίνημα , κινηματογράφηση , κινηματογραφική βιομηχανία , κινηματογραφική τέχνη , κινηματογραφικό είδος , Κινηματογράφος , κινησιολογία , Λανγκ , Λογοτεχνία , Μ , μακιγιάρισμα , Μούρναου , μυστικισμός , ναζιστικό καθεστώς , ντετέκτιβ , ομοφυλοφιλία , οπτική , παραμόρφωση , πόλεμος , πραγματικότητα , πρωτοπορία , ρεαλισμός , σενάριο , σεξουαλική εκμετάλλευση , σκηνικά , στάχτες , στούντιο , στυλιζάρισμα , σχήματα , ταινία , Ταινίες , τέχνη , Τιμ Μπάρτον , Το εργαστήρι του Δρ. Καλιγκάρι , τρελός , τρόμος , υπερβολή , Υπερφυσικό , ύφος , Χανς Γιάνοβιτς , Χέρμαν Βαρμ , Χόλλυγουντ
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.