Γιατί αναζητούμε τον φόβο;

Πρόσφατα άκουσα σε μία παρέα να λέγεται η φράση: «Γουστάρετε να δούμε κάνα θρίλερ να τρομάξουμε;». Πολύ συχνά ακούω επίσης τη φράση: «Πάμε σε ένα escape room να χεστούμε λίγο!». Η ωμότητα, ίσως και η αμεσότητα, της παραπάνω έκφρασης αποτέλεσε την αφορμή για να αναλογιστώ τον τρόπο αντίληψης του ανθρώπου για τον φόβο· ο οποίος εξ ορισμού συνιστά ένα αρνητικά φορτισμένο συναίσθημα. Μπορεί να μην είναι η πλέον σημαντική πτυχή για τις συλλογιστικές πορείες του ανθρώπινου νου, όμως, είναι σίγουρα αρκετά ενδιαφέρουσα και αντιφατική ώστε να προσπεραστεί δίχως περαιτέρω επεξεργασία.
Πολύ συχνά, λοιπόν, πολλοί από εμάς αναζητούμε τον τρόμο στην λογοτεχνία, στον κινηματογράφο αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη έκφανση της τέχνης. Γιατί όμως αναζητούμε τον φόβο ενώ ένας απλός νυχτερινός περίπατος σε κάποιους δρόμους της Αθήνας- ακόμη και ένας πρωινός σε ορισμένες περιπτώσεις- αποτελεί μία φρίκη βγαλμένη από γκανγκστερικό μυθιστόρημα άλλης εποχής; Γιατί επιθυμούμε να σοκαριστούμε από την τέχνη ενώ ενίοτε φοβόμαστε να εκφράσουν τα συναισθήματά και τις ανησυχίες μας σε άλλους ανθρώπους επειδή ανησυχούμε για την αντίδρασή τους; Είναι εύλογο να ψάχνει κανείς τον τρόμο ενώ μπορεί να τον συναντήσει στα μάτια τόσων και τόσων αναξιοπαθούντων αυτού του κόσμου;

Οι παραπάνω σκέψεις δεν έχουν σκοπό να στηλιτεύσουν ή να καταδικάσουν την ενασχόληση του σύγχρονου ανθρώπου με το είδος του τρόμου. Αντίθετα, σκοπός μου είναι να προβάλλω την αντιφατική αυτή φύση της αγάπης των πολιτών του κόσμου για τον τρόμο. Σίγουρα δεν γίνεται να αναλυθεί σε μερικές αδρές γραμμές η ψυχολογική προσέγγιση του ζητήματος, όμως, αυτή η αντίφαση αναδεικνύει τη σημασία του ίδιου του φόβου για τον άνθρωπο. Ο φόβος, ένα από τα πιο αρχέγονα και ζωώδη ένστικτα(κυρίως με τη μορφή του φόβου για το άγνωστο), είναι συχνά κινητήριος δύναμη για πολλές δράσεις του ανθρώπου. Δυστυχώς ή ευτυχώς, οι φοβίες αποτελούν καταλυτικό αντιδραστήριο για την παραγωγή πολλών ανθρώπινων συμπεριφορών. Ίσως και όλη η ιστορία του ανθρώπου να αποτελεί μια ιστορία γραμμένη πάνω στον φόβο, στον φόβο εκείνων που έγιναν ισχυροί γιατί τρόμαζαν στην ιδέα να είναι αδύναμοι και στον φόβο των αδύναμων που τρόμαζαν στην θέα των δυνατών.

Γιατί όμως, σε τελική ανάλυση, ο άνθρωπος αναζητεί τον φόβο; Νομίζω μια σχετικά ικανοποιητική απάντηση θα ήταν ότι το σοκ και ο τρόμος γεμίζουν την ψυχή και τον ανθρώπινο οργανισμό με την απαραίτητη ένταση και αδρεναλίνη ώστε να αποφορτιστεί από το άγχος και τα προβλήματα που ενδεχομένως τον κατατρύχουν. Εκεί, πιθανότατα, έγκειται και η ολοένα αυξανόμενη δυναμική του τρόμου στην τέχνη η οποία έχει χαρίσει πολλά αριστουργήματα στην κοινότητα της τέχνης.

Tags: Escape Room , Αντίφαση , Άποψη , πολλαπλότητα της πραγματικότητας , πραγματικότητα , Σκέψη , τρόμος , φιλοσοφία , Φόβος