Με αφορμή την επέτειο θανάτου του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, και ενώ κατά σύμπτωση την ίδια εποχή μελετώ πάλι την ελληνική μυθολογία, σκεφτόμουν την επίδραση που είχε η ελληνική, αλλά και η παγκόσμια μυθολογία στο έργο του. Οι συμβολισμοί του, αν και δανεισμένοι από τη μυθολογία, εφαρμόζονται στην καθημερινότητά μας και χρησιμεύουν για να «ξεκλειδώσουμε» φόβους και σκέψεις.
Στην μυθοπλασία του Μπόρχες, η μυθολογία είναι το κλειδί για όλα. Αποκωδικοποιεί στα έργα του τους συμβολισμούς της και μας φανερώνει τα ψυχολογικά θέματα του καθένα μας που χρειάζονται επίλυση. Στα αρχέτυπα που χρησιμοποιεί στους μύθους του, αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας.
Σε κάθε του έργο διακρίνουμε τις επιρροές που έχουμε από τη θρησκεία, τα αρχέτυπα που έχουν ριζώσει μέσα μας και τους νόμους της φύσης που λειτουργούν ανεξάρτητα από τις δεισιδαιμονίες μας και τους φόβους μας και που επηρεάζουν τη ζωή μας και την ψυχή μας, έτσι κι αλλιώς.
Για παράδειγμα, διαβάζοντας τον Άνθρωπο στο Κατώφλι διακρίνουμε την διορατικότητα του Μπόρχες, καθώς προαναγγέλει τον ερχομό της κβαντικής μηχανικής. Ενώ εξιστορείται κάτι που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, αργότερα καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για ένα απατηλό όνειρο. Ο ζητιάνος, που βρίσκεται στο κατώφλι και αφηγείται, έχει πάρει τη θέση του έσχατου παρατηρητή, που ενσαρκώνεται με τη βούληση που διαπερνάει όλα τα όντα. Έτσι διατηρεί την εντροπία, δηλαδή τη ζωή στον πλανήτη. Διηγείται αυτό που γίνεται στο παρόν σαν να είναι παλιό, γιατί ο χρόνος δεν έχει σημασία γι’ αυτόν. Στη μνήμη του οι μέρες εξομοιώνονται. Για τον ζητιάνο, το παρελθόν είναι η ουσία που είναι φτιαγμένος ο χρόνος, γι’ αυτό μετατρέπεται ακαριαία σε παρελθόν.
Στο Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, πάλι, βλέπουμε πώς συνδυάζεται η εκφυλισμένη θρησκοληψία με τη δεισιδαιμονία. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι άνθρωπος χωρίς ιδιότητα και το πληρώνει ακριβά. Ασπάζεται τα πάντα, χωρίς λογική κρίση, όπως οι αδίστακτοι και τα κορόιδα. Η ανωτερότητα που πιστεύει ότι έχει, του κοστίζει τελικά. Οι πρωτόγονοι που επηρεάζει, χωρίς όμως να το έχει συνειδητοποιήσει, έχουν εκφυλιστεί κι έχουν κλείσει τους ορίζοντές τους.
Η θρησκοληψία τους τούς οδηγεί στη θεοφαγία (όταν σταυρώνουν τον «Θεό» τους), αφού τους έχει δημιουργηθεί η ανάγκη να «φάνε» κάτι ανώτερο, για να γίνουν σαν αυτό.
Αυτή άλλωστε δεν είναι η αιώνια ελπίδα της ανθρωπότητας από την εποχή του προπατορικού αμαρτήματος; Πίσω από το έρεβος του θανάτου, διακρίνουμε την ελπίδα της ζωής. Το έγραψε ξεκάθαρα και ο ίδιος ο Μπόρχες σε ένα από τα σονέτα του. Εσύ μονάχα υπάρχεις, θλίψη μου κι ελπίδα, Απελπισία, χαρά, έρεβος, φως μου.
Tags: Jorge Luis Borges , The Weird Side Daily , Άνθρωπο στο Κατώφλι , ανθρωπότητα , ανωτερότητα , δεισιδαιμονία , διορατικότητα , ελληνική μυθολογία , ελπίδα , εντροπία , επέτειος , έργα , έργο , έρεβος , ζητιάνος , ζωή , θάνατος , Θεό , θεοφαγία , Θρησκεία , θρησκοληψία , ιστορία , Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο , κατώφλι , κβαντική μηχανική , κλειδί , κρίση , Κυριακή Δριτσάκου , λογική , μύθοι , μυθολογία , μυθοπλασία , μύθος , νόμος , όνειρο , παρελθόν , παρόν , πρωταγωνιστής , Σκέψη , σονέτα , συμβολισμοί , συμβολισμός , φοβί , Φόβος , φύση , Χόρχε Λουίς Μπόρχες , χρόνος , Ψυχή
Σχόλια και απόψεις.
Η γνώμη σας είναι πάντα καλοδεχούμενη.